Khả năng tiếp tục xuất hiện các hiện tượng lốc xoáy nguy hiểm

Chiều 10/6, người dân xã Trung Mỹ, huyện Bình Xuyên, Vĩnh Phúc, bất ngờ chứng kiến một cơn lốc mạnh cuốn bay một xưởng gỗ tại đây. Sự cố diễn ra trong 5 phút nhưng khiến 3 người chết, 18 người bị thương. Lý giải hiện tượng này và dự báo các hiện tượng dông, lốc trong thời gian tới, ông Trần Quang Năng, Trưởng Phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia đã có cuộc trao đổi với phóng viên.

Ông Trần Quang Năng, Trưởng Phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia. (Ảnh: Tuyết Chinh)

Phóng viên (PV): Xin ông cho biết nguyên nhân hình thành cơn lốc xoáy chiều qua ở Vĩnh Phúc là như thế nào?

Ông Trần Quang Năng: Do ảnh hưởng của rãnh áp thấp bị nén nên trong ngày hôm qua (10/6), ở khu vực Bắc Bộ vẫn xảy ra tình trạng nắng nóng và nắng nóng gay gắt. Ở khu vực Vĩnh Phúc có nền nhiệt độ cao nhất trong ngày là 37 độ. Do ảnh hưởng kết hợp với vùng hội tụ gió lên đến 3.000m nên từ chiều tối ngày 10/6 mưa dông mạnh đã xảy ra trên khu vực Bắc Bộ, trong đó có tỉnh Vĩnh Phúc.

PV: Ở  nước ta, hiện tượng dông, lốc thường xuất hiện khi nào và ở đâu thưa ông?

Ông Trần Quang Năng: Nước ta là một trong những nơi có nhiều dông và xảy ra nhiều nhất ở vùng ven biển và vùng núi. Trên lục địa, dông thường xảy ra vào mùa nóng, nhất là vào buổi chiều và tối khi đối lưu ở trong đất liền phát triển mạnh hơn ở trên biển hoặc khi có sự tranh chấp của các khối không khí như khi có không khí lạnh. Ở vùng biển gần ven bờ, dông thường tập trung xảy ra vào ban đêm. Nguyên nhân chính là do sự chênh lệch nhiệt độ giữa nước và không khí đạt đến cực đại tạo điều kiện thuận lợi cho đối lưu phát triển vào ban đêm.

Tùy theo vùng, miền, thời gian xảy ra hiện tượng dông nhiều ở mỗi địa phương một khác nhau. Mặc dù vậy, nhìn chung ở nước ta mùa dông thường bắt đầu từ cuối tháng 3 và kết thúc vào khoảng cuối tháng 11 đầu tháng 12.

Lốc thường xảy ra trong khoảng từ tháng 4 đến tháng 10. Ở Bắc bộ và Bắc Trung bộ, trong mùa đông hầu như không có hiện tượng này. Lốc xoáy thường xảy ra vào mùa hè, nhất là ở những vùng núi và vùng sát biển. Ở Nam Bộ, hiện tượng gió lốc trong mùa hè không phổ biến như ở Bắc Bộ và Trung Bộ.

Dông, lốc cũng như vòi rồng là các hiện tượng quy mô nhỏ, xuất hiện rất đột ngột và hoạt động trong một khoảng thời gian ngắn và hiện nay trên thế giới chưa thể dự báo chính xác cụ thể về thời điểm cũng như vị trí xảy ra các hiện tượng này. Hiện tượng này chỉ được cảnh báo ở các thời hạn trước 30 đến 40 phút dựa trên việc theo dõi liên tục bằng các thiết bị quan trắc radar và vệ tinh. Trong những ngày nắng nóng, khi có mây dông xuất hiện, chúng ta cần theo dõi chặt chẽ những cảnh báo trên các phương tiện truyền thông để có biện pháp  đề phòng thiệt hại do dông, lốc gây ra.

PV: Các chuyên gia khí tượng có đánh giá thế nào về cơn lốc xoáy này và mức độ nguy hiểm ra sao thưa ông?

Ông Trần Quang Năng: Đặc điểm của gió lốc là tốc độ gió tăng mạnh đột ngột, khi đối lưu phát triển mạnh trong các đám mây dông, sự chênh lệch nhiệt độ theo chiều thẳng đứng lớn, làm cho áp suất thay đổi đột ngột, tạo nên những cột gió xoáy lớn tạo ra khả năng phá hủy, hút, kéo rất lớn. Với sức tàn phá của dông lốc chiều 10/6, cụ thể là đã cuốn, kéo hút sập xưởng gỗ rộng 2000m2 của Công ty TNHHMTV Kiều Thi Junma tại xã Trung Mỹ, huyện Bình Xuyên cho thấy đây là một cơn lốc xoáy có cường độ mạnh, có thể cuốn bay các đồ vật lớn và di chuyển chúng ra xa hàng trăm mét.

PV: Thời gian này và sắp tới, cơn lốc xoáy này còn gây nguy hiểm nữa không, thưa ông?

Ông Trần Quang Năng: Với việc bắt đầu vào mùa mưa bão đi kèm theo các việc xuất hiện liên tục hiện tượng dông và sẽ kèm theo lốc, xoáy nên trong thời gian này và thời gian tới sẽ tiếp tục có khả năng xuất hiện các hiện tượng lốc xoáy với nhiều mức độ ảnh hưởng khác nhau, nhưng chắc chắn là nguy hiểm đến tính mạng của nhân dân và các cơ sở kinh tế-xã hội trên khu vực Vĩnh Phúc nói riêng và cho cả nước nói chung.

PV: Với những cơn lốc xoáy vừa xảy ra tại Vĩnh Phúc, chúng ta có biết trước được không để kịp thời đưa ra cảnh báo cho người dân thưa ông?

Ông Trần Quang Năng: Với trình độ khoa học công nghệ dự báo khí tượng hiện nay, việc dự báo, cảnh báo chính xác được thời điểm, địa điểm xảy ra các thiên tai quy mô nhỏ như lốc xoáy, mưa đá là không thực hiện được. Tuy nhiên, với mạng lưới trạm ra đa hiện có, hệ thống dự báo của Tổng cục KTTV có thể đưa ra các cảnh báo đối với các cơn dông trước từ 30 phút tới vài giờ. Khi có cảnh báo về dông, người dân cần đề phòng và sẵn sàng các phương án tránh trú khi có dông và lốc xoáy xuất hiện.

PV: Các chuyên gia khí tượng có lời khuyên nào dành cho người dân để đảm bảo an toàn tính mạng và bảo vệ được tài sản của người dân?

Ông Trần Quang Năng: Lốc xoáy thường xảy ra cùng với những cơn dông mạnh nên khi có các thông tin cảnh báo mưa dông và các thiên tai kèm theo như lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh thì người dân cần tránh trú ở những nơi an toàn, đó là các công trình xây dựng kiên cố. Chính quyền địa phương, các cơ sở hoạt động kinh tế-xã hội và nhân dân cần rà soát và có biện pháp cải tạo các công trình để đảm bảo được an toàn trước lốc xoáy nói riêng và thiên tai nói chung.

PV: Xin cảm ơn ông!