New Zealand quan ngại hành vi của Trung Quốc
Trong động thái hiếm hoi nhằm vào đối tác kinh tế quan trọng, Phó Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng New Zealand Winston Peters (ảnh) đã chỉ trích nỗ lực của Trung Quốc tăng cường tham gia vào lĩnh vực an ninh ở Nam Thái Bình Dương có thể gây bất ổn, thậm chí làm suy yếu khu vực.
Phát biểu trước Hội đồng New Zealand - Trung Quốc ở thành phố Auckland, Ngoại trưởng Peters cho biết Bắc Kinh là đối tác thương mại lớn của Wellington nhưng mối quan hệ song phương “phức tạp” đòi hỏi sự quản lý cẩn thận. Theo ông Peters, hai nước có nhiều điểm chung đồng thời tồn tại những khác biệt. Ðơn cử như vấn đề nhân quyền, ông Peters đặc biệt lưu ý lo ngại của Wellington đối với hành vi của Bắc Kinh trên eo biển Ðài Loan, cách đối xử với người thiểu số Hồi giáo ở Tân Cương hay tình hình ở Hong Kong. “Chúng tôi hy vọng Trung Quốc tuân thủ các nguyên tắc và cam kết giữ vững khuôn khổ nhân quyền đã được quốc tế công nhận” - vị này nêu rõ.
Vấn đề đáng quan tâm khác là nỗ lực của Bắc Kinh tấn công và can thiệp mạng nhằm gây ảnh hưởng hoặc phá hoại lợi ích quốc gia của New Zealand. Theo ông Peters, đây là điều không thể chấp nhận được và Wellington luôn cảnh giác với tất cả các mối đe dọa như vậy. Vai trò của Trung Quốc ở Nam Thái Bình Dương cũng được đề cập khi ông Peters thừa nhận Bắc Kinh có sự hiện diện lâu dài tại khu vực, nhưng sự tham gia ngày càng tăng của họ vào lĩnh vực an ninh nơi đây đang trở thành mối lo ngại thực sự. “Sức mạnh cường quốc đi kèm trách nhiệm lớn, chúng tôi nghĩ rằng trách nhiệm của Trung Quốc là đóng vai trò mang tính xây dựng giúp giải quyết các thách thức an ninh quốc tế. Chúng tôi tin đây là thời điểm mà sự lãnh đạo và ngoại giao của Trung Quốc sẽ giúp giảm bớt căng thẳng toàn cầu một cách cụ thể” - trích tuyên bố của Ngoại trưởng Peters.
Thay đổi thái độ ở New Zealand
Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn nhất của New Zealand, còn Wellington giữ vai trò đối tác thân cận nhất của Bắc Kinh trong số các nền dân chủ phương Tây. Lâu nay, các chính trị gia “xứ kiwi” vẫn thận trọng trước bất kỳ bình luận hoặc hành động nào có nguy cơ chọc giận Trung Quốc. Một phần do lo ngại trở thành mục tiêu của các biện pháp trừng phạt kinh tế - chính trị, tương tự cách mà Bắc Kinh áp dụng với Úc và Canada.
Tuy nhiên, quan hệ song phương trở nên xấu đi trong những năm gần đây khi Trung Quốc tìm cách mở rộng sức mạnh quân sự và ngoại giao trên khu vực rộng lớn ở Nam Thái Bình Dương. Cụ thể, Trung Quốc vài năm qua liên tục thành công lôi kéo một loạt quốc đảo chuyển công nhận ngoại giao từ Ðài Loan sang Bắc Kinh. Năm 2022, hiệp ước an ninh bí mật giữa họ với Quần đảo Solomon còn “gây sốc” cho Mỹ, Úc, New Zealand và nhiều đồng minh khác. Lực lượng cảnh sát, các đội tàu quân sự của Trung Quốc cũng phổ biến hơn trong khu vực, dấy lên đồn đoán về mục tiêu của Bắc Kinh là mở rộng ảnh hưởng và kiềm chế sức mạnh của Mỹ và các đồng minh. Ðiều này có thể biến khu vực trở thành đấu trường của cuộc chiến giành quyền lực giữa các nước lớn. “Chúng tôi không muốn chứng kiến những diễn biến gây bất ổn cho các thể chế và thỏa thuận vốn củng cố an ninh khu vực lâu nay” - ông Peters nói.
Bối cảnh như vậy thúc đẩy New Zealand chủ động hơn trong việc bày tỏ lo ngại đối với các hành vi của Trung Quốc. Thái độ này tiếp tục duy trì sau khi chính phủ liên minh bảo thủ trung hữu mới được thành lập vào tháng 10-2023, hướng tới quan hệ bền chặt với các nền dân chủ có cùng giá trị và chí hướng như Úc, Mỹ và Anh. Trong động thái gây chú ý, Ngoại trưởng Peters đầu tuần này đã kêu gọi người dân New Zealand xem xét tham gia hiệp ước quốc phòng với Úc, Anh và Mỹ (AUKUS). Theo ông Peters, nền tảng chính sách đối ngoại của New Zealand đã có những thay đổi bước ngoặt. Do đó, việc tham gia vào các nỗ lực của AUKUS nhằm phát triển công nghệ quân sự tiên tiến là điều cần thiết hiện nay. Ngoài ra, Wellingon cũng đang nỗ lực xây dựng quan hệ đối tác mới với Tổ chức Hiệp ước Bắc Ðại Tây Dương (NATO). Về phần Trung Quốc, ông Peters thừa nhận quan hệ New Zealand - Trung Quốc “rất phức tạp” và điều đó có nghĩa Wellington một mặt vẫn tiếp tục thúc đẩy lợi ích chung của cả hai; mặt khác, nước này cần trình bày cụ thể các lợi ích và làm rõ những gì mình muốn đạt được thông qua hợp tác và những quy định ràng buộc với Trung Quốc; kiên định trong đánh giá độc lập về lợi ích quốc gia.
MAI QUYÊN (Theo Reuters, AFP)
