Tác động ngược của “thị thực vàng” 

Khi bác sĩ trẻ Jimena Barba bắt đầu làm việc tại một bệnh viện ở thủ đô Madrid (Tây Ban Nha) vào năm 2023, cô đã chuyển đến sống cùng ba mẹ cách thành phố chừng nửa giờ đi ôtô cho đến khi cô có thể tiết kiệm đủ tiền mua nhà riêng.

Một góc thủ đô Madrid, Tây Ban Nha, quốc gia vừa tuyên bố sẽ bỏ chương trình “thị thực vàng”. Ảnh: NYT

Song, khi Barba bắt đầu đi tìm nhà, hầu hết các căn đều có giá trên 500.000 euro, gấp gần 20 lần mức lương trung bình hàng năm ở Tây Ban Nha và tương đương chi phí của chương trình “thị thực vàng” mà Chính phủ Tây Ban Nha cho phép cấp quyền cư trú đối với các nhà đầu tư nước ngoài mua bất động sản ở quốc gia này.

“Tôi không đủ khả năng chi trả. Nếu người nước ngoài thổi phồng giá trị bất động sản với những người như chúng tôi thì đó là một sự bất công. Tôi sẽ mất nhiều năm nữa mới tiết kiệm đủ tiền để đặt cọc mua một ngôi nhà. Mua nhà chỉ là một giấc mơ” - Barba buồn bã cho biết.

Đối mặt với áp lực ngày càng tăng trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng nhà ở, Chính phủ Tây Ban Nha mới đây tuyên bố sẽ bỏ chương trình “thị thực vàng”. Phát biểu trước báo giới, Thủ tướng Pedro Sanchez nêu rõ việc chấm dứt chương trình sẽ giúp tạo điều kiện cho người dân tiếp cận nhà ở có mức giá phải chăng, thay vì thúc đẩy đầu cơ kinh doanh. “Việc tiếp cận nhà ở cần phải là một quyền chứ không phải là một hoạt động đầu cơ. Hiện nay, 94 trong số 100 thị thực loại này có liên quan đến đầu tư bất động sản tại các thành phố lớn, nơi đang phải đối mặt với thị trường nhà ở căng thẳng cao độ và gần như không thể tìm được nhà ở đàng hoàng cho những người đã sống, làm việc và đóng thuế ở đó” - ông Sanchez nói.

Được biết, chương trình “thị thực vàng” được Tây Ban Nha giới thiệu vào năm 2013, cho phép các công dân ngoài Liên minh châu Âu (EU) chi ít nhất 500.000 euro mua bất động sản tại xứ sở bò tót. Những người thuộc nhóm này sẽ nhận được giấy phép đặc biệt cho phép họ sống và làm việc ở Tây Ban Nha trong vòng 3 năm. Với chương trình “thị thực vàng”, Tây Ban Nha đã cấp 14.576 thị thực cho những người giàu có.

Như vậy, Tây Ban Nha là quốc gia châu Âu mới nhất tuyên bố chấm dứt “thị thực vàng” - chương trình giúp các nước châu Âu thu hút hàng tỉ euro từ các nhà đầu tư bất động sản đang tìm kiếm quyền cư trú tại lục địa già nhưng lại làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhà ở cho người dân địa phương.

Theo tờ Thời báo New York, nhiều quốc gia trong khu vực đồng tiền chung châu Âu triển khai chương trình “thị thực vàng” ở thời điểm cuộc khủng hoảng nợ châu Âu đạt “đỉnh” vào năm 2012 nhằm bù đắp thâm hụt ngân sách. Khi đó, nhiều quốc gia như Tây Ban Nha, Ireland, Bồ Đào Nha và Hy Lạp đặc biệt cần tiền mặt để trả cho các chủ nợ và họ đã tìm ra con đường thu hút các nhà đầu tư đồng thời vực dậy thị trường bất động sản đang suy yếu. Chương trình giúp những nhà đầu tư từ Trung Quốc, Nga và Trung Đông dễ dàng mua được quyền cư trú tạm thời ở châu Âu.

Tuy nhiên, chương trình “thị thực vàng” hiện đang dần được loại bỏ hoặc ngừng hoạt động trên khắp châu Âu trong bối cảnh các nước tìm cách khắc phục thiệt hại cho thị trường nhà đất. Đặc biệt, ngay sau khi Nga phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine, giới chức EU kêu gọi các nước trong khối chấm dứt chương trình do lo ngại chính sách này có thể được sử dụng để rửa tiền, trốn thuế và thậm chí là được dùng để hỗ trợ tội phạm có tổ chức.

Ngoài Tây Ban Nha, các nước Bồ Đào Nha, Hy Lạp cũng có những động thái tương tự. Bồ Đào Nha, nơi thu được hơn 5,8 tỉ euro đầu tư từ chương trình “thị thực vàng”, hồi tháng 10 năm ngoái đã cho sửa đổi chương trình nhằm giảm tình trạng đầu cơ bất động sản cũng như “hạ nhiệt” thị trường nhà ở. Chính dòng người nước ngoài tràn vào đã khiến hàng ngàn công dân Bồ Đồ Nha có thu nhập thấp phải rời bỏ nhà cửa ở các thành phố như Lisbon. Năm ngoái, Ireland cũng đã đóng cửa chương trình “thị thực vàng”, do lo ngại rằng công dân Nga rửa tiền thông qua chương trình. Hy Lạp, một trong những quốc gia cuối cùng ở châu Âu cung cấp “thị thực vàng”, đã nâng ngưỡng đầu tư nước ngoài từ mức 500.000 euro lên 800.000 euro ở khu vực thủ đô Athens cũng như trên các hòn đảo nổi tiếng như Mykonos hay Santorini. Với chương trình “thị thực vàng”, Hy Lạp huy động được 4,3 tỉ euro đầu tư trong giai đoạn 2021-2023.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)