“Con đường Văn sĩ” - Nhật ký của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng

Nhà Xuất bản Kim Đồng vừa ra mắt cuốn Con đường Văn sĩ - nhật ký của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng từ năm 1938 đến trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Nguyễn Huy Tưởng là một nhà văn, nhà viết kịch Việt Nam nổi tiếng. Ông là tác giả của những tiểu thuyết lịch sử, vở kịch lớn như Vũ Như Tô, Đêm hội Long Trì, Bắc Sơn, Sống mãi với thủ đô. Các độc giả nhỏ tuổi nhiều thế hệ yêu quý ông qua các tác phẩm thiếu nhi đặc sắc: Lá cờ thêu sáu chữ vàng, Tìm mẹ, An Tư công chúa, Cô bé gan dạ,... Ông là một trong những người sáng lập và là giám đốc đầu tiên của Nhà Xuất bản Kim Đồng.

Con đường Văn sĩ gồm 3 phần. Phần 1 là những trang nhật ký từ năm 1938-1939 với các nội dung chính: Đời công chức, Mộng văn chương, Em bé hàng Vôi, Truyền bá quốc ngữ và hôn nhân. Phần 2 là nhật ký những năm 1940-1943 với các nội dung: Đổi xuống Hải Phòng, Hướng đạo, Tri tân, Đêm hội Long Trì và mẹ mất. Phần 3 là những trang nhật ký từ năm 1943 đến trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945 bùng nổ với các nội dung chính: Vũ Như Tô, An Tư, Văn hóa cứu quốc, Tiên Phong. Giữa phần 1 và phần 2 là Một thiên ký sự, những trang nhật ký về một tháng tân hôn cũng rất đặc sắc của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng.

Bố cục cuốn sách đã bước đầu cho thấy “con đường văn sĩ” của Nguyễn Huy Tưởng với mộng văn chương ở phần 1 khi chàng trai Nguyễn Huy Tưởng luôn bị “con ma văn chương ám ảnh”; đến phần 2 là khi ông có tác phẩm đầu tay Đêm hội Long Trì được in thành sách và phần 3 khi ông cho ra đời tác phẩm lớn trong sự nghiệp của mình: Vũ Như Tô. Bên cạnh “con đường văn sĩ”, với bố cục 3 phần này, độc giả cũng có thể biết được hành trình tham gia các hoạt động xã hội, các hoạt động yêu nước trước cách mạng của ông với phong trào Truyền bá quốc ngữ đến Hướng đạo rồi Văn hóa cứu quốc.

Nguyễn Huy Tưởng đến với việc viết văn khá muộn. Những năm tháng tuổi trẻ, không cam chịu đời viên chức cạo giấy, ông tham gia các phong trào yêu nước của thanh niên, học sinh ở Hải Phòng; hoạt động Truyền bá quốc ngữ, Hướng đạo sinh. Năm 1943, ông gia nhập nhóm Văn hóa cứu quốc bí mật. Tháng 8-1945, Nguyễn Huy Tưởng được cử tham dự Đại hội quốc dân ở Tân Trào. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, ông trở thành người lãnh đạo chủ chốt của Hội Văn hóa cứu quốc và là đại biểu Quốc hội khóa I năm 1946. Sau năm 1954, ông là thành viên sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam, Ủy viên Ban Chấp hành. Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng đã đoạt nhiều giải thưởng, trong đó có Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật, đợt I, năm 1996.

Trong suốt những năm tháng tuổi trẻ đầy nhiệt huyết, khao khát cống hiến nhưng cũng đầy băn khoăn tìm đường đó, Nguyễn Huy Tưởng chọn nhật ký là nơi vừa giãi bày, vừa luyện viết. Những trang nhật ký được viết trong suốt những năm 1938- 1945 thời điểm trước Cách mạng Tháng Tám bùng nổ là những trang tư liệu chân thực để tìm hiểu về con đường lập thân, lập nghiệp của người thanh niên - công chức sở Thuế quan để trở thành nhà văn, nhà hoạt động xã hội, nhà cách mạng trẻ tuổi Nguyễn Huy Tưởng. Đồng thời là những nét phác họa chân thực một thế hệ nhà văn tiền chiến, những trang sử quý giá về các hoạt động cách mạng và yêu nước trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945 của trí thức tiểu tư sản thành thị.

Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng trong bước đầu đến với văn chương xem việc viết nhật ký là một cách rèn luyện cách viết văn. Không những vậy, ông quan niệm “Tôi đang chép nhật ký và suy xét mình và tìm lấy một quan niệm về nhân sinh” (nhật ký ngày 24/11/1938). Cuốn nhật ký vì vậy hấp dẫn bởi cách viết ngắn gọn nhưng sống động, chi tiết chân thực, giàu cảm xúc. Những trang nhật ký riêng tư của Nguyễn Huy Tưởng là những tư liệu quý giá về đời sống xã hội, đời sống công chức và phần nào phác họa bức tranh văn học Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Huy Thắng trong phần Lời bạt có đánh giá: “Nhật ký Nguyễn Huy Tưởng, trong khi ghi lại cuộc đời mình với quá trình trước tác, hoạt động xã hội thì đồng thời cũng phản ánh chính những sự kiện, phong trào mà ông là người trong cuộc…”, “… với lợi thế của “thể loại” - thuật lại tức thì các sự việc xảy ra, nhật ký Nguyễn Huy Tưởng còn cho thấy sự hình thành nhiều tác phẩm của ông, từ một bài thơ cho đến cả một vở kịch, một cuốn tiểu thuyết...”.

Cuốn nhật ký Con đường Văn sĩ không chỉ dành cho những ai yêu văn chương nói chung, yêu nhà văn Nguyễn Huy Tưởng nói riêng, đó còn là kho tư liệu quý giá để hiểu về tác giả Nguyễn Huy Tưởng và rộng hơn là thế hệ nhà văn tiền chiến. Cuốn sách Con đường Văn sĩ ra đời đúng vào dịp hướng tới kỷ niệm 112 năm ngày sinh nhà văn Nguyễn Huy Tưởng cũng cho thấy sức sống ngòi bút của ông. Những trải nghiệm tư tưởng của ông trên bước đường lập thân, lập nghiệp cũng là nguồn cổ vũ cho thế hệ trẻ hôm nay./.

Bảo Linh