Kiến nghị xem xét, gia hạn hiệu lực thi hành Thông tư 15 về quy chuẩn thép không gỉ

Ảnh minh họa. (Nguồn: Nguyễn Hũng)

Đó là chia sẻ của ông Nguyễn Hoàng Linh - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn - Đo lường chất lượng (Bộ Khoa học và Công nghệ) về việc triển khai Thông tư 15/2019/TT-BKHCN ban hành ngày 15/11/2019 về "Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thép không gỉ".

Phóng viên (PV): Liên quan đến phản ánh của doanh nghiệp về khó khăn khi triển khai Thông tư 15/2019/TT-BKHCN ban hành ngày 15/11/2019 về "Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thép không gỉ", ông có thể chia sẻ về vấn đề này?

Ông Nguyễn Hoàng Linh: Vừa qua một số doanh nghiệp có phản ánh gặp khó khăn trong quá trình triển khai quy chuẩn QCVN 20:2019/BKHCN, thực hiện theo chỉ đạo của lãnh đạo Bộ KH&CN, Tổng cục TĐC đã mời tất cả các doanh nghiệp đến để trao đổi, thảo luận nhằm hiểu rõ hơn về việc thực hiện QCVN 20:2019/BKHCN.

Tại buổi làm việc này có 8 vấn đề được nêu ra liên quan đến QCVN 20:2019/BKHCN. TĐC và ban soạn thảo cùng các đơn vị liên quan đã tham gia giải đáp, 7 vấn đề đã được giải đáp một cách triệt để. Vấn đề duy nhất hiện nay còn vướng đó là kiến nghị cho phép chấp nhận mặt hàng thép theo tiêu chuẩn cơ sở của nhà sản xuất tự công bố hoặc do doanh nghiệp tự công bố thay vì hiện nay quy định tối thiểu phải đáp ứng các tiêu chuẩn quốc gia của Việt Nam hoặc tiêu chuẩn quốc gia của bất kỳ quốc gia nào trên thế giới.

Theo thông lệ chung thì tất cả các quy chuẩn quốc gia của các nước trên thế giới được ban hành phải có hội đồng chuyên gia, các ban kỹ thuật, các bên liên quan đại diện cho nhà sản xuất, nhà nhập khẩu, đại diện cho người tiêu dùng, đại diện cho cơ quan quản lý cùng nhau thảo luận trước khi đưa ra quyết định có tính chất hài hòa và đồng thuận cao.

Còn tiêu chuẩn cơ sở do doanh nghiệp tự công bố hay nhà sản xuất tự công bố là do nhà sản xuất, người kinh doanh tự đặt ra quy định như thế nào là quyền của họ. Điều này dẫn đến hiện trạng rất nguy hiểm cho người dân khi sử dụng bởi người dân không thể tự đi kiểm tra được chất lượng thép không gỉ, thành phần hóa như thế nào, cơ lý ra sao...Nếu để cho doanh nghiệp tự công bố tiêu chuẩn cơ sở thì rất dễ có khả năng dẫn đến trường hợp họ không quy định các thành phần hóa học hoặc quy định rất thấp so với thực tế. Gọi là thép không gỉ nhưng chất lượng không tốt gây nguy cơ mất an toàn, nguy cơ gian lận thương mại, nguy cơ “nhái” tên các mác thép được quy định bởi các tiêu chuẩn nổi tiếng.

Ông Nguyễn Hoàng Linh - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn - Đo lường chất lượng . (Ảnh: Bích Liên)

PV: Vậy TĐC sẽ đưa giải pháp gì để giải quyết vấn đề này, thưa ông?

Ông Nguyễn Hoàng Linh: Một số kiến nghị mà chúng tôi tiếp tục nghiên cứu khi đánh giá có điểm hợp lý đó là có các sản phẩm hoặc sử dụng nguyên liệu từ thép không gỉ để làm ra thành phẩm mà chúng ta không kiểm soát chặt thì dẫn đến sản phẩm kém chất lượng vẫn được nhập khẩu vào Việt Nam tới tay người tiêu dùng.

Mặc dù các quy chuẩn này được công bố công khai trên cổng thông tin, gửi ra cả quốc tế theo đúng quy định của Luật, nhưng rất tiếc vào thời gian đó không nhận được phản hồi của một số doanh nghiệp trong nhóm kiến nghị. Lý do mà chúng tôi kiến nghị lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ xem xét gia hạn hiệu lực của Thông tư 15 đó là qua các phản ánh khó khăn của các doanh nghiệp, đặc biệt trong thời gian qua dịch bệnh COVID-19 đã làm ảnh hưởng lớn tới các doanh nghiệp.

Việc gia hạn nhằm mục đích hướng dẫn các doanh nghiệp có cách thức thực hiện tốt hơn cũng như việc các doanh nghiệp nhập khẩu các sản phẩm thép từ các thị trường khác thì hoàn toàn có thể yêu cầu các nhà máy thép tối thiểu phải nâng cao chất lượng sản phẩm thép bằng tiêu chuẩn quốc gia của chính nước họ, hoặc bằng tiêu chuẩn Việt Nam, hoặc tiêu chuẩn quốc tế hoặc tiêu chuẩn quốc gia của bất kỳ quốc gia nào trên thế giới.

Hiện Tổng cục Tiêu chuẩn - Đo lường chất lượng đang kiến nghị lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ xem xét gia hạn hiệu lực của Thông tư 15 trong việc triển khai thực hiện quy chuẩn QCVN 20:2019/BKHCN. Tuy nhiên lý do gia hạn được nêu ra là do các doanh nghiệp phản ánh khó khăn, đặc biệt trong thời gian qua dịch bệnh COVID-19 đã làm ảnh hưởng lớn tới các doanh nghiệp chứ chưa có một đánh giá chi tiết về Thông tư 15 có bất cập hay khiếm khuyết gì hay không.

PV: Ông nhận định như thế nào về sự nhập cuộc của các doanh nghiệp trong việc áp dụng các tiêu chuẩn để thúc đẩy việc xuất khẩu hàng hóa nói chung? Đồng thời, TĐC đã có những hoạt động gì nhằm hỗ trợ doanh nghiệp trong vấn đề này?

Ông Nguyễn Hoàng Linh: Một thực tế có thể thấy rõ, thời gian vừa qua rất nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động, tích cực, nhạy bén trong việc tìm kiếm, nắm bắt các yêu cầu kỹ thuật để đưa hàng hóa xuất khẩu tiếp cận với thị trường mới. Cụ thể như trong thời gian dịch COVID-19, xuất phát từ nhu cầu đồ bảo hộ y tế phòng dịch trên thế giới tăng cao, nhiều doanh nghiệp đã tiếp cận, tìm hiểu các tiêu chuẩn của các nước như Hoa Kỳ và EU để đầu tư sản xuất khẩu trang, bộ đồ bảo hộ y tế để xuất khẩu.

Để tạo điều kiện thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam kịp thời tiếp cận với các yêu cầu, quy định mới của quốc tế, dưới sự chỉ đạo của Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng cục đang triển khai xây dựng chương trình quốc gia về năng suất chất lượng giai đoạn 2020 - 2030. Trong đó, hỗ trợ doanh nghiệp cách tiếp cận đến các tiêu chuẩn mới, hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, tăng cường năng lực đánh giá sự phù hợp đặc biệt ưu tiên đến hàng hóa xuất khẩu chủ lực nhằm đáp ứng các yêu cầu của thị trường, tận dụng cơ hội sản xuất, xuất khẩu trong thời kỳ kinh tế hội nhập như hiện nay.

PV: Theo ông các doanh nghiệp Việt Nam phải làm gì trong giai đoạn hiện nay để có thể nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng các tiêu chuẩn trong bối cảnh hội nhập, nhất là khi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) vừa được Quốc hội thông qua?

Ông Nguyễn Hoàng Linh: Vấn đề ở đây là phụ thuộc vào mong muốn của mỗi doanh nghiệp, do đó, các doanh nghiệp Việt Nam cần xác định rõ mục tiêu xuất khẩu là thị trường nào. Ngoài các yêu cầu chung, sẽ có các yêu cầu riêng đối với mỗi thị trường, do đó, doanh nghiệp cần nắm rõ các quy định từ phía thị trường xuất khẩu. Chúng tôi có mạng lưới thông báo và hỏi đáp về hàng rào kỹ thuật trong thương mại (TBT) mà trong số nhiệm vụ chính của các cơ quan này là hỗ trợ nâng cao nhận thức của cộng đồng, cung cấp thông tin, tư vấn cho doanh nghiệp về hàng rào kỹ thuật nhằm nâng cao khả năng tiếp cận của hàng hóa Việt Nam ở thị trường trong nước và nước ngoài.

Việc còn lại, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực để đáp ứng yêu cầu. Cụ thể, doanh nghiệp cần đầu tư nguồn lực, nâng cao trang thiết bị máy móc, đổi mới công nghệ, điều kiện môi trường sản xuất. Thậm chí thay đổi phương thức quản lý, nâng cao trình độ của cán bộ công nhân viên. Ngoài ra, để doanh nghiệp đáp ứng được các tiêu chuẩn hội nhập cần có sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan Nhà nước trong việc hỗ trợ, giúp doanh nghiệp tiếp cận, chứng minh được một cách dễ dàng hơn, với mục tiêu chung là đưa sản phẩm hàng hóa của Việt Nam có chất lượng tốt hơn, để không chỉ được người tiêu dùng trong nước đón nhận mà người tiêu dùng của các nước trên thế giới cũng hài lòng.

PV: Xin cảm ơn ông!