Mỹ nỗ lực bình thường hóa quan hệ Saudi Arabia - Israel 

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ thúc đẩy một thỏa thuận ngoại giao lâu dài trong những tháng tới nhằm thúc ép Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chấp nhận cam kết mới đối với tư cách nhà nước của Palestine để đổi lấy sự công nhận ngoại giao từ Saudi Arabia.

Benny Gantz, một thành viên Nội các Chiến tranh của Israel, cho rằng thỏa thuận bình thường hóa với Saudi Arabia là trong tầm tay. Ảnh: Reuters

Tờ Wall Street Journal dẫn các nguồn thạo tin cho biết, để thuyết phục Saudi Arabia công nhận Israel, Nhà Trắng đang đề nghị trao cho Riyadh mối quan hệ quốc phòng chính thức hơn với Washington, hỗ trợ nước này sở hữu năng lượng hạt nhân dân sự. Gói hỗ trợ này đang trong giai đoạn đàm phán cuối cùng. Một mục tiêu khác trong các cuộc thảo luận trên là hạn chế ảnh hưởng của Trung Quốc tại Trung Ðông và gia tăng cô lập Iran bằng cách ràng buộc Saudi Arabia chặt chẽ hơn với Israel, đồng minh thân cận nhất của Mỹ trong khu vực.

Ðối với Israel, nỗ lực do Mỹ làm trung gian sẽ mang lại cho nước này phần thưởng mà họ tìm kiếm lâu nay: một thỏa thuận bình thường hóa mang tính lịch sử với Saudi Arabia, quốc gia láng giềng Arab quyền lực nhất của Tel Aviv.

Thỏa thuận do Washington làm trung gian cũng có thể giúp Israel thực hiện chiến lược rút lui khỏi Dải Gaza khi cuộc xung đột với phong trào Hồi giáo Hamas tại đây chấm dứt. Mỹ đã phác thảo một kế hoạch thời hậu chiến nhằm triển khai binh sĩ từ các quốc gia Arab đến bảo vệ Gaza.

Giới chức Mỹ cho biết việc nhiều quốc gia hợp sức đánh chặn thành công tên lửa và máy bay không người lái của Iran phóng sang Israel tối 13-4 sẽ chứng minh cho Tel Aviv thấy rằng an ninh nước này trước các mối đe dọa từ Tehran có thể được tăng cường thông qua hội nhập chặt chẽ hơn với Saudi Arabia.

Trở ngại từ các thành viên cánh hữu

Tuy nhiên, thuyết phục Thủ tướng Netanyahu chấp nhận các cuộc đàm phán về việc thành lập nhà nước Palestine vẫn là một trở ngại khó khăn, khi các thành viên cánh hữu trong chính phủ của ông và phần lớn dân chúng Israel phản đối thành lập nhà nước Palestine sau cuộc tấn công chết người của Hamas vào miền Nam quốc gia Do Thái hồi tháng 10 năm ngoái. Theo cuộc thăm dò dư luận vào tháng 1-2024, 59% người Israel gốc Do Thái phản đối một thỏa thuận sẽ dẫn đến việc thành lập nhà nước Palestine, ngay cả khi nó mang về các thỏa thuận hòa bình với các quốc gia Arab.

Thủ tướng Netanyahu kiên quyết phản đối việc thành lập nhà nước Palestine, cho rằng điều đó sẽ làm suy yếu an ninh Israel. Hồi đầu năm, ông tuyên bố Israel phải duy trì quyền kiểm soát an ninh ở Gaza và Bờ Tây trong tương lai gần. Nhà lãnh đạo này lập luận rằng không thể có kế hoạch hậu chiến cho Gaza nếu không xóa sổ hoàn toàn Hamas. Ông cũng nói rõ cơ hội bình thường hóa quan hệ với Saudi Arabia sẽ cải thiện sau thất bại của nhóm chiến binh người Palestine này.

Trong Chính phủ Israel, nhân vật ủng hộ mạnh mẽ nhất thỏa thuận bình thường hóa với Saudi Arabia là Bộ trưởng Benny Gantz, một trong ba thành viên Nội các Chiến tranh. Hầu hết các cuộc thăm dò đều cho thấy ông Gantz là nhà lãnh đạo được lòng dân Israel nhất hiện nay. Bộ trưởng Gantz nói rằng sự công nhận ngoại giao chính thức sẽ giúp hình thành một liên minh chống lại Iran, quốc gia mà ông cáo buộc đang cố gắng châm ngòi cho cuộc chiến tranh khu vực.

HẠNH NGUYÊN