Vì sao giá sách giáo khoa chương trình mới cao hơn bộ cũ?

Phó Tổng Biên tập Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, PGS. TS Nguyễn Văn Tùng chia sẻ tại tọa đàm.

Thêm nhiều công đoạn trong quy trình xuất bản sách giáo khoa

Nói về thuận lợi, theo PGS.TS Nguyễn Văn Tùng, thứ nhất, Nhà xuất bản (NXB) Giáo dục Việt Nam là nhà xuất bản có quy mô hàng đầu quốc gia, có hệ thống cơ sở vật chất được trang bị đầy đủ phương tiện làm việc.

Thứ hai, NXB Giáo dục Việt Nam có bề dày kinh nghiệm, đã có gần 70 năm làm sách giáo dục nói chung, sách giáo khoa nói riêng và đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh của mình qua tất cả các lần đổi mới chương trình và sách giáo khoa của nền giáo dục cách mạng.

Thứ ba, NXB có một đội ngũ tác giả biên soạn sách giáo khoa rất hùng hậu, bao gồm các nhà giáo có uy tín, có kinh nghiệm, các nhà khoa học, các chuyên gia đầu ngành. Bên cạnh đó, NXB Giáo dục Việt Nam còn huy động được rất nhiều chuyên gia được đào tạo bài bản ở nước ngoài và rất chuyên nghiệp trong lĩnh vực biên soạn sách giáo khoa để hỗ trợ việc tổ chức biên soạn sách giáo khoa.

Thứ tư, NXB có một đội ngũ hàng trăm biên tập viên và họa sĩ được đào tạo một cách bài bản, giỏi chuyên môn, nghiệp vụ và phong cách làm việc rất chuyên nghiệp. Điều đặc biệt là đội ngũ này được đào tạo chuyên ngành khoa học cơ bản phù hợp với các môn học trong chương trình giáo dục phổ thông, có thể biên tập được đầy đủ các môn học.

Thứ năm, NXB Giáo dục Việt Nam có một hệ thống phát hành rộng khắp trong toàn quốc.

Tuy nhiên, theo PGS.TS Nguyễn Văn Tùng, NXB cũng xác định những khó khăn khi bước vào việc biên soạn sách giáo khoa mới. Khó khăn đầu tiên là khi biên soạn sách giáo khoa mới theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 theo chủ trương Nghị quyết 88 của Quốc hội (một chương trình, nhiều sách giáo khoa), NXB sẽ phải làm thêm nhiều công đoạn trong quy trình xuất bản sách giáo khoa.

Bên cạnh những công đoạn quen thuộc vẫn làm qua rất nhiều lần đổi mới sách giáo khoa (như tổ chức bản thảo, biên tập hoàn chỉnh bản mẫu, in ấn và phát hành), với việc biên soạn sách giáo khoa theo phương thức xã hội hóa, nhà xuất bản sẽ phải làm thêm các công đoạn như thực nghiệm bản mẫu, thực nghiệm những tiết dạy được biên soạn trước tại các cơ sở giáo dục theo đúng quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Ngoài ra, còn có những công đoạn khác như tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá sản phẩm, tập huấn giáo viên sử dụng sách giáo khoa mới... Đó là những công đoạn mà NXB phải làm thêm trong bối cảnh sách giáo khoa theo phương thức xã hội hóa. Việc này làm cho lượng công việc mà NXB phải thực hiện khi làm sách giáo khoa mới nhiều hơn, bề bộn hơn, ngổn ngang hơn rất nhiều.

Khó khăn tiếp theo là do có nhiều bộ sách của nhiều NXB thì sản lượng phát hành trên mỗi đầu sách sẽ bị chia sẻ. Nếu như trước đây, chẳng hạn như môn Ngữ văn, cả nước chỉ có một bộ sách, nhưng hiện nay cả nước về cơ bản có đến ba bộ sách Ngữ văn, rõ ràng sản lượng phát hành của mỗi đầu sách sẽ bị giảm xuống.

Và khi sản lượng giảm xuống thì chi phí trên mỗi bản sách sẽ tăng lên. Các môn học thông thường hiện có ba bộ sách, còn với môn tiếng Anh cả nước đang có đến 10 bộ sách giáo khoa.

Nhiều lý do khiến giá sách giáo khoa theo chương trình mới cao hơn chương trình cũ.

Nhiều lý do khiến giá sách giáo khoa theo chương trình mới cao hơn chương trình cũ

Đề cập đến giá sách giáo khoa của NXB Giáo dục Việt Nam hiện nay, PGS.TS Nguyễn Văn Tùng chia sẻ: Qua thực tế xuất bản sách giáo khoa nhiều năm nay, thì thấy rằng, giá sách giáo khoa được cấu thành từ nhiều yếu tố, trong đó tập trung vào 5 yếu tố cơ bản, gồm: chi phí tổ chức bản thảo, chi phí nhuận bút, chi phí sản xuất (cơ bản có chi phí về giá giấy và công in), chi phí khâu lưu thông (hay còn gọi là chi phí phát hành) và chi phí tài chính (hay còn gọi là lãi vay).

Về câu hỏi "vì sao giá sách giáo khoa theo chương trình mới cao hơn giá sách giáo khoa theo chương trình cũ?", theo Phó Tổng Biên tập NXB Giáo dục Việt Nam, thứ nhất, về nguồn vốn để làm sách giáo khoa, sách giáo khoa cũ được tổ chức biên soạn bằng nguồn vốn ngân sách Nhà nước; còn sách giáo khoa mới theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 biên soạn theo chủ trương “một chương trình, nhiều sách giáo khoa”, theo chủ trương xã hội hóa sách giáo khoa, do nhà xuất bản tự bỏ vốn hoặc vay vốn ngân hàng để thực hiện các khâu xuất bản.

Thứ hai, các chi phí như nhuận bút, chi phí nguyên vật liệu, công in đều cao hơn trước. Một số công đoạn như thực nghiệm sách giáo khoa, giới thiệu, quảng cáo, tập huấn giáo viên,... trước đây nhà xuất bản không phải làm và cũng không phải chi trả chi phí, nhưng hiện nay phải chi trả thêm các chi phí này. Đặc biệt, giá giấy đang tăng rất nhiều so với những năm trước.

Thứ ba, quy cách chất lượng của sách. Với sách giáo khoa theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, để đáp ứng định hướng phát triển năng lực và phẩm chất người học, sách giáo khoa cũng phải có khổ sách lớn hơn và có chất lượng in ấn cao hơn so với sách giáo khoa cũ.

Thứ tư, do có nhiều bộ sách giáo khoa nên sản lượng phát hành của mỗi tên sách, mỗi đầu sách sẽ giảm xuống, dẫn đến những chi phí như tổ chức bản thảo, chi phí nhuận bút, chi phí bản quyền và một số chi phí khác phân bổ trên mỗi bản sách tăng lên. Chi phí phân bổ trên mỗi bản sách tỷ lệ nghịch với sản lượng phát hành.

Đây là những lý do khiến giá sách giáo khoa theo chương trình mới cao hơn chương trình cũ.

Tất cả các bộ sách giáo khoa năm học 2024-2025 đều giảm

Nói về giá sách năm học 2024-2025, PGS.TS Nguyễn Văn Tùng cho hay, thực hiện chỉ đạo của các cấp lãnh đạo, quản lý, đồng thời xác định trách nhiệm của một nhà xuất bản có quy mô hàng đầu quốc gia, một doanh nghiệp nhà nước trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, NXB Giáo dục Việt Nam xác định việc hỗ trợ giáo viên, học sinh, phụ huynh học sinh, bảo đảm an sinh xã hội là một trong những mục tiêu hàng đầu và đã thực hiện việc giảm giá sách giáo khoa trong năm nay.

Trong những chi phí NXB Giáo dục Việt Nam đã rà soát để giảm giá sách, có hai chi phí quan trọng. Thứ nhất là chi phí tổ chức bản thảo. NXB Giáo dục Việt Nam đã cập nhật sản lượng phát hành thực tế (sản lượng phát hành thực tế này lớn hơn sản lượng dự kiến), do đó chi phí tổ chức bản thảo phân bổ trên từng bản sách giảm xuống.

Thứ hai là chi phí khâu lưu thông tiếp tục được NXB Giáo dục Việt Nam tiết giảm. Cụ thể, đã giảm chi phí bán hàng và chi phí phát hành thêm 2,5%.

Đó là hai khoản mục giúp NXB có thể giảm giá sách giáo khoa trong năm nay.

Với sách giáo khoa các lớp đã xuất bản các năm trước theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 (các lớp 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 10, 11), giá của bộ Kết nối tri thức với cuộc sống giảm 9,6%, giá của bộ Chân trời sáng tạo giảm 11,2%.

Có thể nói, đây là nỗ lực rất lớn của toàn hệ thống Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, vì mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội và vì quyền lợi của người tiêu dùng.

Đối với sách giáo khoa các lớp 5, 9, 12 - sách xuất bản lần đầu trong năm 2024, NXB Giáo dục Việt Nam đã xây dựng và hoàn thành việc kê khai giá theo cơ cấu giá, theo mặt bằng giá đã giảm ở các lớp đã xuất bản các năm trước.

Để thông tin rộng rãi, đầy đủ, bảo đảm quyền lợi của người sử dụng sách, chúng tôi sẽ công bố giá sách giáo khoa trên các phương tiện thông tin đại chúng và trên trang thông tin điện tử của NXB Giáo dục Việt Nam, đồng thời niêm yết giá tại tất cả các điểm bán sách giáo khoa trên toàn quốc.

Với những bản sách giáo khoa đang lưu kho, đã in giá cũ khác với giá mới, NXB Giáo dục Việt Nam thực hiện dán tem giá mới trên bìa của sách để giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh dễ dàng nhận biết, không bị nhầm lẫn./.