Để chính sách mới đối với ngành giáo dục thật sự phát huy hiệu quả: Sở ở xa, phòng không còn, nhà trường hoạt động thế nào? (Bài cuối)
Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tây Ninh (cũ) Nguyễn Văn Phước trao bằng khen, giấy khen cho cán bộ quản lý, giáo viên có nhiều thành tích trong công tác
Đề xuất thành lập tổ tư vấn giáo dục
“Chúng tôi xem GD là nhiệm vụ trọng tâm, lâu dài. Các trường học trên địa bàn nỗ lực rất lớn trong đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng GD. Cơ sở vật chất trường lớp đã được quan tâm đầu tư, cơ bản đáp ứng nhu cầu dạy và học. Ngoài thuận lợi, chúng tôi cũng gặp không ít khó khăn. Nguồn lực đầu tư cho GD ở cơ sở còn hạn chế, một số trường học, trang thiết bị dạy học chưa đồng bộ. Đời sống một bộ phận người dân còn khó khăn, ảnh hưởng đến điều kiện học tập của con em. Về nhân sự, công chức phụ trách lĩnh vực GD thuộc Phòng Văn hóa - Xã hội của xã chỉ có 1 người (có chuyên môn về giáo dục và đào tạo (GD&ĐT)) nhưng phải đảm nhiệm rất nhiều nhiệm vụ, từ GD mầm non, phổ thông, GD nghề nghiệp đến các nhiệm vụ văn hóa - xã hội khác. Để khắc phục khó khăn, chúng tôi tập trung nâng cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền. UBND xã tạo điều kiện cho công chức phụ trách GD thường xuyên được tham gia bồi dưỡng, tập huấn, nâng cao năng lực quản lý. Chúng tôi kiến nghị cấp trên có chủ trương thành lập Tổ tư vấn GD để hỗ trợ công tác quản lý nhà nước về GD ở địa phương. Xã cũng tăng cường sự phối hợp giữa các ban, ngành, MTTQ Việt Nam xã, các tổ chức chính trị - xã hội xã và nhà trường nhằm chia sẻ trách nhiệm, giảm tải áp lực cho cán bộ phụ trách. Đảng ủy và UBND xã xác định GD là nền tảng cho sự phát triển bền vững. Chúng tôi cam kết tiếp tục đồng hành, tạo mọi điều kiện tốt nhất để ngành GD xã nhà ngày càng phát triển, đáp ứng yêu cầu đổi mới và kỳ vọng của Nhân dân” - ông Tạ Hồng Trang - Chủ tịch UBND xã Đông Thành, thông tin về chính quyền cấp xã quản lý lĩnh vực GD.
Ông Bùi Thanh Tuấn - Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Tân Long, tỉnh Tây Ninh, nhìn nhận, khó khăn lớn nhất là cán bộ phụ trách lĩnh vực GD không có chuyên môn trong lĩnh vực này. Phòng chỉ có 6 biên chế và 2 cán bộ không chuyên trách, trong khi cán bộ phụ trách lĩnh vực GD còn đảm nhiệm lĩnh vực y tế nên công việc rất áp lực.
Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Trung Trực (xã Bến Lức) Đặng Thị Thúy Hoa bình luận, thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, trường do cấp xã quản lý. Chính quyền địa phương cấp xã quản lý thì rất sát sao, gần gũi và trường dễ dàng trao đổi khi cần. Tuy nhiên, khó khăn còn nhiều, đặc biệt là công tác chuyên môn của cán bộ quản lý lĩnh vực GD của Phòng Văn hóa - Xã hội của xã, họ chưa từng công tác trong ngành GD nên các công văn, thông tư, hướng dẫn chưa nắm chắc. Từ đó, việc triển khai chuyên môn hơi khó khăn cho các trường, trong khi đa số các công văn rất gấp trong thực hiện, tạo áp lực cho nhiều phía.
Tương tự, ông Đỗ Văn Minh - nguyên Trưởng phòng GD&ĐT huyện Gò Dầu (tỉnh Tây Ninh cũ), hiện giữ chức Phó Chủ tịch UBND phường Gò Dầu, thông tin, nhân lực phụ trách lĩnh vực GD ở cấp xã đang là một vấn đề đáng quan tâm. Xã nào “may mắn” có cán bộ từng công tác trong ngành GD sẽ thuận lợi hơn, còn không, khó tránh khỏi khó khăn. Có trường hợp cán bộ phụ trách lĩnh vực GD ở cấp xã đang có ý định xin nghỉ việc vì quá nhiều đầu việc. Một vị nguyên trưởng phòng GD&ĐT (của tỉnh Tây Ninh cũ) cũng nhìn nhận, GD có tính chuyên môn sâu, do đó, người được giao phụ trách lĩnh vực này cần phải có hiểu biết, nắm chắc vấn đề mới có thể đảm đương công việc.
“Tình hình hiện nay đòi hỏi tính tự giác, tự học, tự quản trị (nhà trường) rất cao đối với hiệu trưởng. Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm toàn diện về hoạt động của đơn vị mình, chất lượng dạy học và hàng loạt nhiệm vụ khác của nhà trường đều trông cậy ở hiệu trưởng. Nếu hiệu trưởng không ý thức được điều đó, hoạt động GD khó lòng duy trì ở mức tốt, chưa nói đến phát triển, đi lên” - ý kiến nêu.
Câu hỏi đặt ra, có nên xem xét điều động, biệt phái người của trường học sang đảm nhận nhiệm vụ tại Phòng Văn hóa - Xã hội thuộc UBND xã để phụ trách lĩnh vực GD không? Có 2 nhóm ý kiến khác nhau về câu hỏi nêu trên. Luồng ý kiến thứ nhất đề xuất điều động cán bộ hoặc giáo viên qua UBND xã làm nhiệm vụ theo dõi lĩnh vực GD trong thời hạn 3 năm, kèm theo điều kiện bảo đảm chế độ lương, phụ cấp như khi đang công tác trong nhà trường. Luồng ý kiến thứ hai không tán thành ý tưởng nêu trên vì hiện nay nhiều trường thiếu giáo viên, thậm chí cả cán bộ quản lý, do đó, việc điều động, biệt phái họ sang làm việc tại UBND xã không khả thi, không phải ý tưởng hay.
Lãnh đạo sở giáo dục và đào tạo nói gì?
Hoạt động dạy và học tại Trường THCS Mỹ Lạc (xã Mỹ Thạnh)
Trước vấn đề đặt ra, lãnh đạo Sở GD&ĐT nhìn nhận, việc không còn cơ quan chuyên môn cấp huyện dẫn đến yêu cầu phân cấp, phân quyền rõ ràng hơn giữa Sở và UBND cấp xã/trường học. Để hỗ trợ các địa phương, Bộ GD&ĐT đã ban hành và gửi các Sở, UBND cấp xã 2 tài liệu hướng dẫn gồm: Hướng dẫn thực hiện quản lý nhà nước về GD theo chính quyền địa phương 2 cấp và Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật quy định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền quản lý nhà nước về GD khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.
“Quá trình thay đổi mô hình quản lý, việc sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật không thể hoàn thiện ngay, có những nội dung phát sinh khi đi vào vận hành. Sở đã và đang triển khai các giải pháp như tổ chức tập huấn để thống nhất các nội dung quản lý, thúc đẩy sự chủ động của các trường và chính quyền cấp xã. Một thách thức đáng chú ý là yếu tố con người. Hiện nay, đa số cán bộ quản lý Phòng Văn hóa - Xã hội cấp xã không xuất thân từ ngành GD dẫn đến hạn chế về chuyên môn khi đảm nhận nhiệm vụ quản lý nhà nước về GD. Nếu không có sự phân định thẩm quyền cụ thể kèm cơ chế hỗ trợ, bồi dưỡng, tập huấn và giám sát chặt chẽ từ Sở, nguy cơ chồng chéo hoặc bỏ sót nhiệm vụ vẫn hiện hữu, đặc biệt trong các lĩnh vực cần chuyên môn chuyên ngành để thực hiện công tác phổ cập GD, xóa mù chữ” - lãnh đạo Sở GD&ĐT nhìn nhận.
Cũng liên quan đến vấn đề con người, lãnh đạo Sở cho biết, việc phân cấp giữa quản lý ngành và quản lý theo địa bàn tạo ra những bất cập nhất định trong công tác quản lý, sử dụng đội ngũ nhà giáo, nhất là công tác tuyển dụng giáo viên các cấp học từ mầm non đến phổ thông.
Để kịp thời bổ sung số lượng giáo viên còn thiếu nhằm đáp ứng yêu cầu triển khai chương trình GD, đồng thời khắc phục hạn chế trong quản lý đội ngũ nhà giáo, nhân sự quản lý, viên chức và người lao động khi tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Chính phủ ban hành Nghị định số 142/2025/NĐ-CP quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước. Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư số 15/2025/TT-BGDĐT hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Sở GD&ĐT thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Phòng Văn hóa - Xã hội thuộc UBND cấp xã, phường, đặc khu thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Theo đó thẩm quyền tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển, biệt phái giao Sở GD&ĐT chủ trì, thực hiện theo phân cấp của UBND tỉnh để giải quyết tình trạng thừa, thiếu cục bộ giáo viên theo môn học và theo định mức trên địa bàn tỉnh cũng như kịp thời bổ sung giáo viên phục vụ công tác dạy và học đáp ứng yêu cầu đổi mới GD hiện nay.
Năm học 2025-2026 sẽ là năm học chứng kiến rất nhiều sự thay đổi trong ngành GD. Cuộc tìm tòi nào cũng khó tránh khỏi khó khăn, rắc rối./.
Việt Đông - An Nhiên
