Hàng loạt tàu “nằm bờ” vì thiếu lao động đi biển 

Mặc dù đang mùa khai thác đánh bắt trên ngư trường, nhưng hiện nay rất nhiều tàu cá của ngư dân tạm ngừng hoạt động, neo đậu trên sông Cái Bé, Cái Lớn và những kênh rạch khác của tỉnh Kiên Giang. Nguyên nhân là do thiếu lao động…

Thiếu lao động, nhiều tàu cá ngư dân neo đậu trên sông Cái Bé, huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang.

Dịch chuyển lao động tự phát

Ông Trương Văn Ngữ, Chủ tịch Hội Nghề cá TP Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang, cho biết nghề khai thác thủy sản trên biển đang gặp rất nhiều khó khăn, nhất là thiếu hụt trầm trọng lao động đi biển. Hiện nay, thay vì ra khơi đánh bắt thì khoảng 50% tàu cá của TP Rạch Giá đang neo đậu tại bến. Dự báo số tàu cá ngừng hoạt động sẽ tiếp tục gia tăng nếu các chủ phương tiện không tìm được lao động đi biển và vấn đề nan giải này vẫn chưa có lối ra.

Nhiều lao động đi biển tại Cảng cá Tắc Cậu, xã Bình An, huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang, chia sẻ nguyên nhân không tiếp tục đi biển là do làm việc vất vả, thời tiết trên biển ngày càng bất lợi, khó lường, nguy cơ xảy ra tai nạn cao, lại phải thường xuyên xa gia đình. Trong khi đó, thu nhập không ổn định, không đảm bảo trang trải cuộc sống nên họ tìm việc làm khác, có cơ hội phát triển tốt hơn và có thời gian chăm sóc gia đình.

Ðể giải quyết tình hình trước mắt, nhiều chủ tàu cá chuyển sang trả tiền công hằng ngày cho ngư phủ (250.000-300.000 đồng/ngày) nhưng vẫn không tìm được “bạn”. Hiện nay, lao động phổ thông, lao động chân tay như phụ hồ, xe ôm, làm công, giao hàng… cũng có mức thu nhập tương đương nên nhiều ngư phủ chuyển sang làm công nhân tại các khu, cụm công nghiệp, khu kinh tế hoặc các ngành dịch vụ, nhà hàng, khách sạn hay các lĩnh vực ngành nghề khác…

“Trước đây, chủ tàu cá chia tiền sau mỗi chuyến biển theo sản lượng đánh bắt nên thu nhập của ngư phủ khá cao, ổn định. Tuy nhiên, năm 2024 và đầu năm 2025, sản lượng khai thác đánh bắt thủy sản giảm, phần lớn chủ tàu thua lỗ hoặc huề vốn nên thu nhập của ngư phủ giảm sâu khiến nhiều “bạn” bỏ nghề, tìm việc làm khác. Chỉ có những chủ tàu khai thác đánh bắt hiệu quả, chia tiền cao, thu nhập ngư phủ ổn định mới giữ chân được “bạn” cùng ra biển” – ông Trương Văn Ngữ nói.

Khó khăn cho nghề biển

Tình trạng thiếu lao động đi biển dẫn đến nhiều tàu cá nằm bờ hoặc hoạt động cầm chừng, gây ảnh hưởng bất lợi đến khai thác đánh bắt hải sản của tỉnh Kiên Giang. Ðặc biệt, nhiều chủ tàu bị tổn thất kinh tế nặng nề, không tiền trả nợ vay, thậm chí họ vay tiền để ứng trước cho ngư phủ nhưng bị “bạn” bỏ trốn, “quỵt” tiền…

Chủ tàu cá Nguyễn Văn Diều ở ấp Vĩnh Thành, xã Vĩnh Hòa Hiệp, huyện Châu Thành, cho biết: “Bình quân 1 cặp tàu đánh bắt xa bờ cần 20-25 lao động, nhưng hiện nay, cố gắng lằm cũng chỉ tìm được 10-12 người cho chuyến biển và bắt buộc chủ tàu phải ứng trước 20-25 triệu đồng/người. Tổng chi phí cho một chuyến ra khơi khoảng1 tỉ đồng, chưa biết đánh bắt trúng thất như thế nào nhưng tiền ứng trước khoảng 250 triệu đồng và không ít “bạn” nhận tiền xong thì bỏ trốn, tìm đến các chủ tàu ở địa bàn khác đang cần lao động đi biển để tiếp tục hành vi lừa đảo. Hệ lụy là chủ tàu vừa bị mất tiền, vừa không đủ lao động cho tàu cá ra khơi. Nhiều chủ tàu ở xã Vĩnh Hòa Hiệp vì không có vốn, không tiền ứng cho ngư phủ, buộc phải để tàu nằm bến”.

Chuyến biển đầu năm sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, nhiều chủ tàu cá ở Kiên Giang nóng lòng chạy tàu ra biển rồi neo đậu tại cửa biển, cửa sông hay ở các đảo gần bờ 7-10 ngày để chờ ngư phủ đã ứng tiền xuống tàu tiếp tục hành trình ra khơi. Ông Nguyễn Văn Diều kể: “Sau Tết Nguyên đán, ngư phủ đến ứng tiền, ký kết đủ số lượng đi biển cho 17 cặp tàu của gia đình tôi trong chuyến biển đầu năm. Tuy nhiên đến ngày tàu xuất hành, nhiều lao động không đến, bỏ trốn đi làm ở Bình Dương nên khi xuất bến, một số tàu của tôi phải neo đậu tại đảo Hòn Tre (huyện Kiên Hải) 1 tuần để tìm bổ sung đủ ngư phủ. Ra khơi mà thiếu lao động thì không thể bám biển hoạt động dài ngày, tổn thất kinh tế lớn”.

Ông Trương Văn Ngữ, Chủ tịch Hội Nghề cá TP Rạch Giá, cũng như nhiều chủ tàu cá trên địa bàn, kiến nghị tỉnh Kiên Giang sớm xây dựng, thực hiện các chính sách hỗ trợ ngư dân chuyển đổi nghề nhằm đảm bảo sinh kế và đời sống; ngân hàng xem xét cơ cấu lại các khoản vay, giãn nợ, khoanh nợ, giảm lãi suất hỗ trợ chủ tàu có nguồn tài chính duy trì hoạt động đánh bắt. Triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp quản lý, bảo vệ, tái tạo, khôi phục lại nguồn lợi thủy sản tự nhiên trên ngư trường để khai thác đánh bắt đạt hiệu quả kinh tế cao. Trước mắt, chính quyền địa phương cần có biện pháp ngăn chặn tình trạng lao động ứng tiền rồi bỏ trốn, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, ổn định hoạt động khai thác đánh bắt thủy sản trên địa bàn.

Về lâu dài, ngành Thủy sản tỉnh Kiên Giang cần có kế hoạch đào tạo chuyên môn cho lao động biển, giúp họ nắm vững kỹ thuật và sử dụng các trang thiết bị hiện đại; khuyến cáo, hướng dẫn chủ tàu cải thiện điều kiện làm việc trên tàu, nâng cao và ổn định thu nhập cho ngư phủ để thu hút và giữ chân lao động. Cùng đó, Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ tài chính, giảm lãi suất vay vốn để ngư dân có thể đầu tư trang thiết bị hiện đại, đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật vào khai thác thủy sản, giúp giảm bớt sức lao động và tăng hiệu quả sản xuất. Tạo điều kiện thuận lợi, khuyến khích lao động trẻ tham gia nghề biển thông qua các chương trình hỗ trợ và tuyên truyền về lợi ích của nghề biển…

_❝ Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Kiên Giang, với đoàn tàu cá hiện nay của tỉnh hơn 10.000 tàu, cần tối thiểu 70.000 lao động đi biển. Tuy nhiên, nghề khai thác thủy sản đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức: nguồn lợi thủy sản suy giảm nghiêm trọng; chưa xử lý triệt để các hành vi đánh bắt mang tính hủy diệt; hiệu quả đánh bắt của mỗi chuyến biển thấp, ngày càng giảm dẫn đến thu nhập của ngư dân giảm… nên ngư phủ bỏ nghề, gây khan hiếm lao động biển._❞