Tròn 5 năm thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018: Không được lợi dụng đóng góp ý kiến để phá hoại (Bài cuối)
Bài cuối: Không được lợi dụng đóng góp ý kiến để phá hoại
Chương trình GDPT 2018 đã bước sang năm thứ 5, năm cuối cùng của chu trình. Trong 5 năm qua đã có rất nhiều luồng ý kiến khác nhau về Chương trình GDPT 2018, trong đó phần lớn tập trung vào những sai sót, hạn chế của các bộ SGK. Phải khẳng định ngay rằng, Chương trình GDPT 2018 cũng như SGK viết theo chương trình này đã bộc lộ không ít hạn chế, nhược điểm và đã được dư luận cả trong lẫn ngoài ngành Giáo dục chỉ ra. Bài viết này không liệt kê những “mặt được và chưa được” mà đề cập đến một vấn đề tuy không mới nhưng chưa bao giờ cũ và có dấu hiệu ngày càng nguy hiểm: xuyên tạc, bóp méo và bịa đặt về nội dung SGK.
Sách giáo khoa không hề có nội dung như một số tài khoản mạng xã hội bịa đặt
Xuyên tạc, bịa đặt về sách giáo khoa
Hẳn mọi người còn nhớ câu chuyện Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị cơ quan hữu quan điều tra hành vi của các tổ chức, cá nhân xuyên tạc nội dung SGK. Từ khoảng đầu tháng 9 đến giữa tháng 10/2023, nhiều tài khoản cá nhân đăng lên mạng xã hội Facebook rất nhiều bức ảnh chụp những trang sách và khẳng định đây là “SGK của Chương trình GDPT 2018”.
Có thể liệt kê một số ngữ liệu (bài học, bài tập đọc) dành cho HS như sau: Giã gạo thổi cơm, Bắn tung tóe, Bạn An dũng cảm, Bé xách đỡ mẹ, Vẽ gì khó,… Trên thực tế, những ngữ liệu này xuất hiện trong một số cuốn sách, truyện của các nhà xuất bản (NXB) khác nhau, không phải là SGK hiện hành. Cụ thể, bài Giã gạo thổi cơm trong cuốn Nựng nựng nà nà thuộc bộ Đồng dao cho bé của NXB Kim Đồng; bài Vẽ gì khó hay Bé xách đỡ mẹ nằm trong sách Tiếng Việt 1 của bộ Công nghệ giáo dục do tác giả Hồ Ngọc Đại biên soạn (không được Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt sử dụng trong Chương trình GDPT 2018). Thậm chí, một số người am hiểu về công nghệ phát hiện ra có ảnh bị chỉnh sửa và chèn nội dung câu chuyện phản giáo dục, phản cảm vào.
Vậy nhưng, khi ảnh chụp một số ngữ liệu nêu trên xuất hiện trên mạng xã hội đã thu hút hàng ngàn, thậm chí hàng chục ngàn bình luận rất tiêu cực về ngành Giáo dục.
Điều đáng nói ở chỗ, nhiều tài khoản cá nhân khẳng định một trong những câu chuyện nêu trên có trong SGK, bộ Cánh diều, tập 1 của Chương trình GDPT 2018. “Đốm lửa” của câu chuyện bịa đặt này lan nhanh hơn đám cháy. Như chờ sẵn, những lời bình luận theo kiểu a dua chửi bới, xuyên tạc, bóp méo hoàn toàn nội dung SGK và Chương trình GDPT 2018 liên tục được tung lên mạng.
Câu hỏi đặt ra, những người xuyên tạc, bịa đặt về SGK là vô tình hay cố ý? Câu trả lời là cả hai. Nhóm thứ nhất (đông nhất) gồm những người có tính cách a dua, thấy người khác nói mình cũng nói để ra vẻ ta đây hiểu biết. Nhóm này chỉ biết mạt sát, chửi bới, nhục mạ người khác. Cái gọi là “bình luận” cho thấy họ hầu như không nắm được, không biết gì về chuyên môn trong ngành Giáo dục. Nhóm tiếp theo gồm những người có học hàm học vị, có bằng cấp, tiếng tăm, hùa theo nhóm thứ nhất để chửi rủa nhằm thỏa mãn cảm xúc cá nhân (dù có thể họ đã biết những thông tin trên hoàn toàn là bịa đặt).
Nhưng, hầu hết trong số đó đột ngột im lặng sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo có văn bản khẳng định những câu chuyện “trôi nổi” trên mạng không hề có trong SGK và đề nghị cơ quan chức năng điều tra, xử lý những người thông tin sai sự thật.
Tin giả, hậu quả thật
Liên quan đến SGK và Chương trình GDPT 2018, có một câu chuyện không muốn nhắc lại trong bài viết này nhưng cũng đành phải nhắc lại. Đó là một nhà thơ chia sẻ lại bài viết của mình hai năm trước về câu chuyện “cờ Trung Quốc trong SGK lớp 1”. Sự chia sẻ này đã làm chất xúc tác cho hàng trăm người “ào ào chửi bới”.
Giữa tháng 10/2021, trên trang cá nhân của một nhà thơ, nhà phê bình văn học đăng tải một thông tin gây “choáng” cho nhiều người. Theo thông tin trong bài viết của nhà thơ này, SGK Tiếng Việt lớp 1 có in hình lá cờ của Trung Quốc. Kèm theo bài viết có ảnh của trang sách, trong đó có lá cờ màu đỏ, nhiều ngôi sao (dễ dàng nhận thấy đây là quốc kỳ của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa). Thông tin nêu trên được nhà thơ viết ngày 16/10 nhưng chia sẻ trở lại trên trang cá nhân của mình vào ngày 20/11/2021 (Ngày Nhà giáo Việt Nam).
Sự thật, cuốn sách vẽ lá cờ của Trung Quốc không phải SGK lớp 1 như nhà thơ kia viết, mà là Bé làm quen với chữ cái (hành trang cho bé vào lớp 1) của tác giả Nguyễn Thị Thúy Hà, sản phẩm do NXB ĐHSP xuất bản.
Trang sách có vẽ lá cờ Trung Quốc nằm trong bài học số 14. Cuốn sách này lưu hành một thời gian ngắn thì bị phát hiện có sai sót. Tại thời điểm đó (năm 2013), trả lời một số tờ báo, ông Đinh Văn Vang - Tổng Biên tập NXB ĐHSP, người chịu trách nhiệm về nội dung các đầu sách của NXB phát hành, nói như sau: “Chúng tôi tiếp nhận từ tác giả Nguyễn Thị Thúy Hà nội dung cuốn sách, gồm cả phần chữ và hình ảnh. Chúng tôi phát hiện trong một bài có vẽ cờ Trung Quốc và đã đề nghị sửa vì không phù hợp khi sử dụng cho đối tượng trẻ em Việt Nam. Hiện tại, bản sách chúng tôi phát hành đã in cờ Việt Nam. Chúng tôi đang liên lạc với tác giả để làm rõ chuyện này. Nếu cuốn sách được in ra với bản có “cờ Trung Quốc” thì chắc chắn là bản in mạo danh NXB ĐHSP”.
Cũng tại thời điểm đó, tác giả cuốn sách - bà Nguyễn Thị Thúy Hà trả lời báo chí rằng, những cuốn sách “vẽ cờ Trung Quốc” chỉ là bản in thử được mang gửi ở một số nhà sách. Một tờ báo khác tường thuật: “Giám đốc NXB ĐHSP cho biết NXB có lỗi khi chưa phát hiện ra đã cho xuất bản cuốn sách. Lỗi ở đây là do tác giả và đối tác liên kết (Công ty Cổ phần In Dịch vụ văn hóa Sư phạm) không kiểm tra kỹ bản thảo trước khi in thử. Bản thảo này tiếp tục đưa về NXB ĐHSP để biên tập, đọc duyệt, tuy nhiên tại đây, người biên tập cũng không phát hiện ra những sai sót này. Trong khi đó, đối tác liên kết đã in thử một số để quảng cáo, tiếp thị, sau khi in thử mới phát hiện ra những sai sót trên và đã cho sửa chữa kịp thời trong bản in sau...”.
Cuối cùng, câu chuyện khép lại khi NXB ĐHSP yêu cầu tác giả Nguyễn Thị Thúy Hà thu hồi toàn bộ cuốn sách “in thử” có vẽ cờ Trung Quốc. Cuốn sách có sai sót trong bản in thử (thông tin đã dẫn) thuộc loại sách tham khảo, không phải SGK dành cho lớp 1. Chính nhà thơ kia cũng có những nhận định quy chụp vô căn cứ khi viết: “Nước ta trong năm tháng này, sao lại để cho Trung Quốc khống chế nền giáo dục, khiến sách dạy Tiếng Việt phải in nhiều cờ Trung Quốc cắm trên cổng trường Việt Nam”. Không có quốc gia nào khống chế nền giáo dục Việt Nam cả.
Khách quan, tôn trọng sự thật, kiểm chứng thông tin, tôn trọng đối tượng được phê bình là nguyên tắc tối thiểu khi phê bình người khác hoặc phê bình một sự việc nào đó. Ngành Giáo dục vẫn còn một vài hạn chế, cần được góp ý, phê bình để sửa chữa. Nhưng góp ý không có nghĩa là lợi dụng đóng góp ý kiến để phá hoại.
Muốn xây thì có thể phá. Nhưng phá hoàn toàn không phải là xây./.
Việt Đông - Ngọc Mận
