An ninh mạng và cuộc chiến thầm lặng trên không gian mạng
Công an tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền, cảnh báo các thủ đoạn mới nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh, ngăn chặn tội phạm lừa đảo qua không gian mạng (Ảnh tư liệu)
Thủ đoạn ngày càng tinh vi
Tại Việt Nam nói chung và tỉnh Tây Ninh nói riêng, tình trạng lừa đảo trực tuyến diễn biến ngày càng phức tạp với nhiều thủ đoạn nhắm vào nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như người cao tuổi, phụ nữ đơn thân, người cần việc làm, vay vốn nhanh hay đầu tư tài chính,... Đặc biệt, Tây Ninh có 368,695km đường biên giới với Campuchia, với nhiều cửa khẩu, đường mòn, lối mở đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động giao thương, người dân hai bên biên giới qua lại làm ăn, buôn bán, tuy nhiên đây cũng là điều kiện để các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia lợi dụng hoạt động, nhất là tội phạm công nghệ cao.
Thông tin từ Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an tỉnh, hiện nay, tội phạm mạng đang có sự chuyển dịch mạnh mẽ từ những hành vi đơn lẻ, tự phát sang hoạt động có tổ chức, chuyên nghiệp và mang tính xuyên quốc gia. Các vụ tấn công gần đây cho thấy đối tượng có trình độ kỹ thuật cao, sử dụng công cụ tự động hóa, mã độc cùng phương thức ẩn danh tinh vi, gây khó khăn lớn cho công tác điều tra, truy vết. Các nhóm tội phạm mạng liên tục đổi mới chiêu trò, kết hợp kỹ thuật công nghệ với tâm lý học hành vi, tạo ra những kịch bản lừa đảo chuyên nghiệp, khó lường.
Một số thủ đoạn mới như sử dụng trí tuệ nhân tạo giả mạo giọng nói, khuôn mặt lãnh đạo doanh nghiệp hoặc cán bộ ngân hàng yêu cầu chuyển tiền hay lừa đầu tư; chiếm quyền điều khiển hệ thống từ xa, đặc biệt trong thiết bị IoT và hệ thống giám sát công nghiệp; thu thập thông tin từng cá nhân rồi dựng kịch bản lừa đảo trúng “tử huyệt” tâm lý của bị hại; phát tán mã độc: Qua ứng dụng giả mạo, phần mềm crack để đánh cắp thông tin, hình ảnh nhạy cảm nhằm tống tiền.
Ngoài ra, còn có những thủ đoạn khác như điều hành từ xa: Tội phạm có thể ở nước ngoài nhưng điều khiển toàn bộ hoạt động ở Việt Nam mà không để lại dấu vết; rửa tiền qua tiền điện tử: Thuê người Việt mở tài khoản “ma” hợp thức hóa bằng sinh trắc học, chuyển tiền qua nhiều tài khoản trung gian rồi mua Bitcoin, USDT, Ethereum;... Những thủ đoạn mới, tinh vi này không chỉ đe dọa an ninh mạng quốc gia mà còn tác động trực tiếp đến đời sống người dân, đòi hỏi mỗi cá nhân, doanh nghiệp và cơ quan chức năng phải nâng cao cảnh giác, đầu tư đúng mức cho an toàn thông tin.
Tăng cường "lá chắn" an ninh mạng
Tội phạm sử dụng công nghệ cao ngày càng nhiều, diễn biến phức tạp với nhiều phương thức, thủ đoạn mới (Ảnh tư liệu)
Thời gian qua, Công an tỉnh triển khai đồng bộ nhiều biện pháp phòng ngừa, đấu tranh và triệt phá các đường dây lừa đảo, rửa tiền trên không gian mạng. Lực lượng chức năng chú trọng đầu tư trang thiết bị, nhân lực chuyên trách về an ninh mạng; phối hợp các cơ quan báo, đài và thông qua các ứng dụng mạng xã hội để cảnh báo thủ đoạn mới; phát hành cẩm nang phòng, chống tội phạm lừa đảo đến tận tay người dân; chủ động hợp tác với các ngân hàng, nhà mạng và doanh nghiệp công nghệ để giám sát, xử lý nhanh các vụ việc.
Điển hình, qua công tác nghiệp vụ, lực lượng trinh sát phát hiện từ khoảng cuối năm 2023, Phạm Văn Nghĩa và Nguyễn Phú Yên cấu kết với nhóm người Việt Nam và người nước ngoài tại Campuchia thu mua tài khoản ngân hàng để cung cấp cho các băng nhóm lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng ở Campuchia. Yên và Nghĩa đã mua hàng trăm tài khoản ngân hàng từ nhiều người dân trên địa bàn huyện Bến Cầu (nay là xã Bến Cầu), tỉnh Tây Ninh, giao cho các đối tượng lừa đảo và rửa tiền tại Campuchia, hưởng lợi số tiền hàng trăm triệu đồng, trực tiếp tiếp tay cho hoạt động tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng.
Các băng nhóm lừa đảo tại Campuchia sau khi chiếm đoạt tiền từ bị hại đã rửa tiền bằng cách thuê mướn lao động người Việt Nam sang Campuchia trực tiếp thực hiện chuyển khoản nhanh qua nhiều tài khoản ngân hàng, sau đó chuyển khoản mua tiền điện tử USDT để xóa dấu vết tội phạm. Trong đó, Ngọc Tuấn Anh, Vương Thị Thanh Hoa móc nối với nhóm đối tượng hoạt động mua bán USDT trong nước do Ngô Xuân Phương cầm đầu thực hiện nhiều giao dịch mua bán tiền điện tử USDT với tổng số tiền giao dịch hơn 1,1 tỉ USDT, tương đương hơn 25.000 tỉ đồng. Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh đã khởi tố Phạm Văn Nghĩa, Nguyễn Phú Yên và 7 đồng phạm về các tội mua bán trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, chiếm giữ trái phép tài sản và rửa tiền.
Ngày 15/02/2025, Công an tỉnh tiếp tục bắt 24 đối tượng liên quan đến đường dây lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng. Phần lớn các đối tượng này tin vào các quảng cáo "việc nhẹ, lương cao" sang Campuchia làm việc, sau đó bị ép tham gia các tổ chức lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng.
Ngày 31/01/2025, lực lượng chức năng Campuchia tiến hành truy quét, tạm giữ 177 công dân Việt Nam tham gia hoạt động lừa đảo tại TP.Bavet, tỉnh Svay Rieng và bàn giao về Việt Nam ngày 06/02/2025. Công an tỉnh phối hợp Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Mộc Bài tiếp nhận số công dân Việt Nam trên do Đại sứ quán Việt Nam tại Campuchia bàn giao. Qua điều tra xác định 24 đối tượng sang Campuchia làm việc trong công ty do người Trung Quốc quản lý, sử dụng mạng viễn thông, phương tiện điện tử lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Một số đối tượng người Trung Quốc thuê tầng 3 và tầng 4, tòa nhà 11 khu Kim Sa 4 tại TP.Bavet (Campuchia), lập công ty lừa đảo. Nhân viên được giao nhiệm vụ làm quen, dẫn dụ nạn nhân qua mạng xã hội, hướng dẫn họ sử dụng app “Tình yêu” (gọi tắt là app “2.1”) sau đó dụ dỗ truy cập đường dẫn https://web. sandsking.top/#/ đến trang web có tên Casino Bay Sands tham gia đặt cược ăn tiền. Ban đầu, bị hại được cho thắng với số tiền nhỏ để tạo lòng tin, sau đó không thể rút tiền mà bị ép nạp thêm tiền với nhiều lý do khác nhau và bị chiếm đoạt. Qua điều tra xác định đường dây này chiếm đoạt hơn 500 tỉ đồng của các bị hại trên cả nước, trong đó bước đầu xác định được 9 nạn nhân với thiệt hại hơn 41 tỉ đồng.
Những chuyên án này cho thấy tội phạm mạng ngày càng tinh vi, có tổ chức và xuyên quốc gia. Do đó, vai trò của người dân trong việc tự bảo vệ mình và cộng đồng là vô cùng quan trọng. Ông Nguyễn Văn Nhựt (ngụ xã Cần Đước) cho biết: “Tôi thường xuyên nhắc con cháu khi dùng mạng xã hội không bấm vào đường link lạ, không cung cấp thông tin cá nhân, mật khẩu cho bất kỳ ai. Tôi cũng tham gia nhóm Zalo cộng đồng do ban ấp lập để vừa nắm tin tức, vừa cảnh báo cho nhau những thủ đoạn mới. Tôi thấy cách làm này rất hiệu quả, nhất là với người lớn tuổi ít tiếp cận thông tin”.
Nhằm tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh, ngăn chặn tội phạm lừa đảo qua không gian mạng, thời gian tới, Công an tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền, cảnh báo thủ đoạn mới; rà soát, quản lý chặt đối tượng nghi vấn, nhất là nhóm thường xuyên qua biên giới hoặc có dấu hiệu bất minh về tài chính; phối hợp ngân hàng, nhà mạng giám sát giao dịch, phong tỏa tài khoản nghi vấn, siết xác thực khi mở tài khoản. Song song đó, Công an tỉnh tăng cường hợp tác quốc tế để triệt phá trung tâm lừa đảo, giải cứu nạn nhân và giám sát dòng tiền phi pháp; chủ động ứng phó thủ đoạn lợi dụng AI, Deepfake, tiền mã hóa, kêu gọi người dân không tiếp tay cho tội phạm;…
Không gian mạng là môi trường mở, mang lại nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng tiềm ẩn vô số nguy cơ. Cuộc chiến bảo vệ an ninh mạng đòi hỏi sự phối hợp giữa lực lượng công an và toàn xã hội. Khi “lá chắn” công nghệ được tăng cường và ý thức cộng đồng được nâng cao, không gian mạng sẽ trở nên an toàn, lành mạnh hơn, góp phần giữ vững bình yên trong đời sống xã hội. Và trong cuộc chiến thầm lặng này, sự tỉnh táo, cảnh giác của mỗi người chính là vũ khí hữu hiệu nhất để đẩy lùi tội phạm mạng./.
Huỳnh Hương
