Các nước phương Tây cấm vận bộ trưởng Israel
Nhóm quốc gia phương Tây do Anh dẫn đầu ngày 10-6 đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với các bộ trưởng Itamar Ben-Gvir và Bezalel Smotrich của Israel, cáo buộc 2 chính trị gia cực hữu này kích động bạo lực “chống lại người Palestine” ở Bờ Tây.
Cụ thể, Anh, Canada, Úc, New Zealand và Na Uy đã áp đặt lệnh cấm đi lại đối với Bộ trưởng An ninh quốc gia Ben-Gvir và Bộ trưởng Tài chính Smotrich, đồng thời đóng băng mọi tài sản của họ ở 5 quốc gia này. “Hai ông Ben-Gvir và Smotrich đã kích động bạo lực cực đoan và vi phạm nghiêm trọng nhân quyền của người Palestine. Những hành động này không thể chấp nhận được. Ðây là lý do tại sao chúng tôi hành động ngay bây giờ để buộc những người liên quan phải chịu trách nhiệm”, các ngoại trưởng của 5 nước nhấn mạnh trong tuyên bố chung.
Bộ trưởng An ninh quốc gia Israel Ben-Gvir (trái) và Bộ trưởng Tài chính Smotrich. Ảnh: Flash90
Trong phản ứng, Ngoại trưởng Israel Gideon Saar đã chỉ trích các lệnh trừng phạt là “vô lý”. Lệnh cấm vận đánh dấu sự rạn nứt giữa 5 quốc gia này và Israel, đồng minh thân cận nhất của Mỹ. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cùng ngày đã lên án lệnh trừng phạt nhắm vào 2 thành viên nội các Israel và kêu gọi các nước đồng minh đảo ngược quyết định.
Ông Smotrich và ông Ben-Gvir là những thành viên chủ chốt trong liên minh cầm quyền của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Cả hai vị này nổi tiếng với lập trường cứng rắn liên quan cuộc chiến chống phong trào Hồi giáo Hamas ở Dải Gaza và những bình luận về các khu định cư tại Bờ Tây do Israel kiểm soát.
Bộ trưởng Smotrich, người sống trong một khu định cư ở Bờ Tây, đã ủng hộ việc mở rộng các khu định cư và hối thúc sáp nhập vùng đất này. Nhưng đây là vùng lãnh thổ mà người Palestine hy vọng sẽ tạo nên phần lớn quốc gia độc lập trong tương lai của họ. Vào tháng rồi, ông tuyên bố Gaza sẽ “bị phá hủy hoàn toàn” và dân thường sẽ “bắt đầu di dời đến các quốc gia thứ 3”.
Tương tự, ông Ben-Gvir cũng kêu gọi người dân Gaza được tái định cư khỏi vùng lãnh thổ bị bao vây này.
Ước tính có gần 530.000 người Do Thái đang sống tại các khu định cư ở Bờ Tây, không tính những người ở Ðông Jerusalem. Liên Hiệp Quốc (LHQ) coi những khu định cư này là bất hợp pháp theo luật pháp quốc tế.
Bạo lực chống lại người Palestine ở Bờ Tây đã leo thang kể từ cuộc tấn công đẫm máu của Hamas vào Israel hồi tháng 10-2023. Theo Văn phòng Ðiều phối các vấn đề nhân đạo của LHQ (OCHA), trong giai đoạn từ tháng 1-2024 đến tháng 4-2025, ít nhất 616 người Palestine, bao gồm 115 trẻ em, đã bị những người định cư hoặc quân đội Israel sát hại. Trong cùng kỳ, OCHA ghi nhận gần 2.000 vụ bạo lực nhắm vào người Palestine, với hơn 41.000 người phải di dời ở Bờ Tây. Tuần rồi, LHQ cảnh báo rằng tỷ lệ bạo lực của người định cư là cao nhất trong 20 năm, với khoảng 44 người Palestine bị thương mỗi tháng.
Bất kể hành động của các bộ trưởng Smotrich và Ben-Gvir gây tổn hại cho Israel trên trường thế giới, Thủ tướng Netanyahu vẫn phải dựa vào cả 2 nhân vật này để duy trì quyền lực.
Ðảng Chủ nghĩa phục quốc Do Thái tôn giáo do ông Smotrich lãnh đạo và đảng Quyền lực Do Thái của ông Ben-Gvir từng nằm ngoài dòng chính của nền chính trị Israel cho đến khi Thủ tướng Netanyahu mời họ tham gia liên minh cầm quyền. Giờ đây, 2 đảng cực hữu này nắm quyền giải tán liên minh mong manh của ông Netanyahu. Ðảng Chủ nghĩa phục quốc Do Thái tôn giáo hiện nắm giữ 14 ghế trong Quốc hội Israel gồm 120 ghế, trong khi đảng Quyền lực Do Thái có 6 ghế.
Hiện chưa rõ các lệnh trừng phạt của 5 quốc gia trên sẽ ảnh hưởng như thế nào đến các bộ trưởng Smotrich và Ben-Gvir cũng như công việc của họ trong Chính phủ Israel.
Trong khi Anh và các đồng minh tìm cách gây sức ép lên liên minh cầm quyền của ông Netanyahu, tân Ðại sứ Mỹ tại Israel, Mike Huckabee bị nghi tìm cách giúp duy trì liên minh này. Các phương tiện truyền thông Israel gần đây loan tin ông Huckabee đã gặp các đảng Do Thái chính thống cực đoan dọa rời khỏi chính phủ của Thủ tướng Netanyahu. Các đảng này rời khỏi liên minh sẽ dẫn đến nguy cơ phải kích hoạt cuộc bầu cử mới.
Tuy nhiên, Ðại sứ Huckabee, nhân vật lớn tiếng ủng hộ Israel và những người định cư ở Bờ Tây, hôm 10-6 đã phủ nhận việc nỗ lực chống đỡ cho chính phủ của ông Netanyahu.
HẠNH NGUYÊN (Theo Washington Post, Time)
