Canh tác lúa theo hướng an toàn English Edition

Nông dân tham quan mô hình IPHM

Trả lại hữu cơ cho đất

Bà Lê Thị Minh Nguyệt - đại diện Viện Kiểm nghiệm Mekong Lab, TP.Cần Thơ, cho biết: “Trong sản xuất nông nghiệp, đất đóng vai trò quan trọng góp phần tăng năng suất, lợi nhuận trên cùng diện tích canh tác. Tuy nhiên, việc nông dân thâm canh liên tục, lạm dụng phân bón, thuốc hóa học đã làm đất mất dinh dưỡng, các vi sinh vật có lợi trong đất không còn,... Do đó, nông dân cần quan tâm đến sức khỏe của đất, hạn chế sử dụng phân bón, thuốc hóa học, tăng cường bón phân hữu cơ, thuốc vi sinh. Trường hợp có điều kiện, nông dân cần lấy mẫu đất đi kiểm nghiệm xem đất thiếu và dư hoạt chất nào để có cách bổ sung, nuôi lại dinh dưỡng cho đất”.

Tây Ninh có diện tích sản xuất lúa hơn 600.000ha, trong đó, khu vực Đồng Tháp Mười là 347.000ha. Sản lượng lúa của tỉnh khoảng 3,5 triệu tấn/năm, tương đương 3,5 triệu tấn rơm. Để xử lý rơm rạ sau thu hoạch, đa phần nông dân sẽ đốt đồng, số còn lại tận dụng làm phân hữu cơ, trồng nấm, thức ăn gia súc;… Tuy nhiên, việc đốt đồng sẽ gây ra nhiều hệ lụy như ô nhiễm môi trường, lãng phí tài nguyên, làm chết hệ vi sinh vật có lợi.

Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp (KN&DVNN) tỉnh Võ Thành Nghĩa thông tin: “Thay vì đốt đồng, nông dân nên sử dụng các chế phẩm sinh học để rơm, rạ phân hủy thành phân hữu cơ trả lại dinh dưỡng cho đất. Ngoài ra, nông dân sử dụng chế phẩm sinh học còn diệt được lúa cỏ, giúp giảm chi phí sản xuất. Hiện thị trường có nhiều loại chế phẩm sinh học chỉ cần phun 7 ngày là đã phân hủy rơm rạ và diệt lúa cỏ”.

Gia đình chị Trần Thị Thu Lam (ngụ xã Thạnh Phước) canh tác 2ha lúa. Hằng năm, thu hoạch xong vụ Đông Xuân, chị sẽ bán rơm, với giá từ 500.000-700.000 đồng/ha. Vụ Hè Thu hoặc Thu Đông do mưa và rơm ít, thương lái thường không thu mua. Để xử lý rơm rạ, chị Lam chọn cách đốt đồng nhưng gặp trời mưa khiến việc xử lý vô cùng vất vả. Chị Lam nói: “Từ khi sử dụng chế phẩm sinh học, tôi không còn phải lo lắng trời mưa đốt đồng không cháy, phải ôm rơm bỏ bờ đê như trước đây. Giờ, thu hoạch lúa xong, tôi pha chế phẩm sinh học và mướn máy bay phun thuốc vài ngày là rơm rạ tự phân hủy thành phân hữu cơ, lúa cỏ cũng chết sạch”.

Hiệu quả mô hình IPHM

Vụ Hè Thu năm 2025, Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phía Nam (TT&BVTV) phối hợp Trạm KN&DVNN khu vực Thạnh Hóa chọn xã Thạnh Hóa làm điểm trình diễn mô hình Quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp trên lúa (gọi tắt IPHM), với diện tích 5ha, giống lúa OM18.

Tại đây, 100 nông dân tham gia mô hình và ngoài mô hình được tập huấn các nội dung: tổ chức sản xuất, các kỹ thuật canh tác theo IPHM, bảo vệ môi trường, phòng, chống sinh vật gây hại cộng đồng,... Song song đó, các chuyên gia trong ngành NN còn tổ chức nhiều cuộc thí nghiệm như: ảnh hưởng bón phân hữu cơ vi sinh, giảm lượng phân đạm đến năng suất lúa OM18; ảnh hưởng sâu cuốn lá giả lập ở các giai đoạn sinh trưởng đến năng suất lúa OM18; ảnh hưởng mật độ sạ đến năng suất lúa OM18;…

Phó Giám đốc TT&BVTV phía Nam Huỳnh Thị Ngọc Diễm cho biết: “Mục tiêu của mô hình IPHM là tăng cường sức khỏe cây trồng, giúp cây có đủ khả năng chống chịu lại những yếu tố bất lợi của môi trường, sâu, bệnh hại;... qua đó, tăng hiệu quả sản xuất, duy trì đa dạng sinh học, an toàn về thực phẩm, bảo vệ môi trường sinh thái. Cụ thể, về kinh tế, mô hình IPHM trên cây lúa tại xã Thạnh Hóa có lợi nhuận cao hơn 6, 7 triệu đồng so với ruộng bên ngoài trên cùng diện tích canh tác, do giảm được chi phí sản xuất. Đặc biệt, nông dân thay đổi tập quán sản xuất, sử dụng phân bón hợp lý, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn theo nguyên tắc "4 đúng". Áp dụng IPHM là giải pháp thích hợp trong phát triển NN bền vững, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và nâng cao ngành hàng lúa gạo Việt”.

Việc sử dụng thuốc BVTV không theo nguyên tắc “4 đúng” đã gây ra nhiều hệ lụy như nông sản không an toàn do dư lượng thuốc BVTV, mất cân bằng sinh thái, ô nhiễm môi trường;… Do đó, trồng lúa theo hướng hữu cơ, giảm phân bón, thuốc vô cơ, quan tâm đến "sức khỏe" của đất được xem là hướng đi tất yếu của nền nông nghiệp hiện đại. Việc sản xuất theo hướng hữu cơ không những có lợi cho đất mà còn bảo đảm về năng suất, lợi nhuận - không hề kém so với sản xuất vô cơ./.

Minh Thư