Phát triển vùng trồng dừa hữu cơ tại Tây Ninh: Mở lối xuất khẩu dừa tươi (Bài cuối)

Tây Ninh đang phát triển nhiều mô hình kinh tế nông nghiệp tuần hoàn, song song đó, nông dân dần thay đổi phương thức sản xuất theo hướng hữu cơ mang lại nhiều lợi ích kinh tế vượt trội. Điển hình như mô hình kết hợp dừa hữu cơ và du lịch sinh thái đang là mô hình triển vọng, mở hướng đi xanh, bền vững cho nông nghiệp và du lịch trên vùng đất nắng gió Tây Ninh.

Bài cuối: Mở lối xuất khẩu dừa tươi

Trong bối cảnh nông sản hữu cơ rộng đường xuất khẩu, Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ Nông nghiệp Dừa Việt 78 tiên phong gọt dừa sạch, gắn mã QR, xây dựng thương hiệu, mở đường xuất khẩu nông sản địa phương.

Khẳng định thương hiệu riêng

Giữa những hàng dừa xanh mướt trên vùng đất nắng gió Tây Ninh, anh Nguyễn Văn Tiến - Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Dừa Việt 78 (HTX Dừa Việt 78), đang viết nên câu chuyện mới cho nông sản quê hương. Không chỉ dừng ở việc bán dừa tươi, HTX đã tạo dựng thương hiệu “Dừa gọt Tây Ninh”, tiên phong gắn mã QR cho từng trái, mở ra hành trình đưa trái dừa địa phương vươn ra thị trường lớn.

Dừa tươi được dán mã QR

Cầm trên tay trái dừa vừa gọt, anh Tiến chia sẻ: “Không chỉ là loại trái giải khát, dừa tươi hữu cơ có giá trị cho sức khỏe và tinh thần. Người tiêu dùng ngày nay chuộng sự tự nhiên, vì vậy, tôi muốn mỗi trái dừa đều phải thuần khiết và an toàn”.

Tại HTX Dừa Việt 78, dừa được trồng trong môi trường hoàn toàn tự nhiên, tuyệt đối không dùng phân bón hóa học hay thuốc bảo vệ thực vật tổng hợp. Nhờ đó, sản phẩm giữ được vị ngọt thanh, hương thơm đặc trưng và độ an toàn cao. Thế nhưng, vẫn tồn tại một nghịch lý: dừa Tây Ninh ngon không kém dừa miền Tây, thậm chí nhỉnh hơn về độ ngọt nhưng muốn tiêu thụ được vẫn phải “ngược dòng” về Đồng Tháp, Vĩnh Long. Chính điều này đã thôi thúc anh Tiến mạnh dạn đầu tư cơ sở sơ chế ngay tại địa phương, để trái dừa Tây Ninh có thể bước ra thị trường bằng chính thương hiệu của mình.

Thị trường chuộng dừa gọt trắng, sáng. Tuy nhiên, không dùng hóa chất tẩy rửa mạnh như nhiều nơi, HTX chọn cách làm khác biệt: làm trắng tự nhiên bằng nước cốt chanh. Đây là kinh nghiệm từ ông bà xưa, vừa sát khuẩn, vừa giữ độ tươi.

“Chanh ở miền Tây có quanh năm, sản lượng dồi dào, giá cả phải chăng, chúng tôi mua về chế biến thành nước cất để dự trữ. Khi sơ chế, dừa được ngâm ngay vào dung dịch chanh, vừa ngăn vi khuẩn, nấm mốc, vừa giúp trái giữ được màu trắng tự nhiên”, anh Tiến cho biết. Cách làm này nghe thì đơn giản, nhưng làm không dễ dàng. Thời gian đầu, nhiều đại lý từ chối vì sản phẩm không trắng như loại xử lý qua hóa chất nhưng HTX kiên định với phương châm “sạch từ tâm”. “Người uống quen loại tẩy trắng sẽ thấy khác lạ nhưng khi thử rồi, họ mới cảm nhận được vị thơm thật sự của dừa” - anh Tiến chia sẻ.

Đặc biệt, nếu như trước đây, trái dừa Tây Ninh sau khi thu hoạch chỉ được chở ra chợ bán theo kiểu “người mua tin thì mua” thì nay, mỗi trái dừa của HTX Dừa Việt 78 đều mang trên mình một “căn cước” đặc biệt - mã QR. Anh Tiến gọi đó là bước ngoặt trong hành trình xây dựng thương hiệu.

Chỉ với một thao tác quét bằng điện thoại, khách hàng có thể biết rõ nguồn gốc trái dừa, giống trồng ở khu vườn nào, chăm sóc theo quy trình hữu cơ hay VietGAP ra sao. “Tôi muốn người tiêu dùng có thể uống dừa Tây Ninh và biết sản phẩm này đến từ ai” - anh Tiến khẳng định.

Người tiêu dùng có thể quét mã QR để biết thông tin xuất xứ của từng trái dừa

Không chỉ mang lại sự minh bạch, mã QR còn giúp HTX tạo niềm tin với thị trường, nâng tầm trái dừa từ một loại nông sản phổ thông thành sản phẩm có thương hiệu rõ ràng, có thể đi xa hơn đến các siêu thị, chuỗi cửa hàng tiện lợi, thậm chí là xuất khẩu. Với nông dân, đây không còn là câu chuyện “bán trái dừa” mà là câu chuyện làm thương hiệu, xây dựng giá trị lâu dài cho cả vùng nguyên liệu Tây Ninh.

Chia sẻ về dự định trong tương lai, anh Tiến đang ấp ủ kế hoạch xây dựng nhà máy sơ chế ngay tại Tây Ninh với tổng vốn đầu tư 5 tỉ đồng. Hiện HTX tiếp cận chính sách Nghị quyết số 58 của Chính phủ về chương trình hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX để đầu tư kết cấu hạ tầng, trang thiết bị phục vụ chế biến. UBND tỉnh Tây Ninh cũng đã ghi nhận dự án.

“Hy vọng dự án được thông qua, tôi sẽ giải quyết được đầu ra, tạo việc làm cho người dân. Tôi tin chỉ trong vài năm, dừa tươi Tây Ninh sẽ sánh ngang các tỉnh miền Tây vì người dân sẽ mạnh dạn đầu tư khi biết có cơ sở thu mua ngay tại địa phương” - anh Tiến cho biết.

Rộng đường xuất khẩu

Dừa tươi là loại trái cây nhiệt đới quen thuộc, được săn đón trên thị trường toàn cầu nhờ giá trị dinh dưỡng và tính ứng dụng cao. Trong bối cảnh thị trường nông sản hữu cơ ngày càng mở rộng, đặc biệt tại các quốc gia phát triển, nơi người tiêu dùng có thu nhập và ý thức cao về sức khỏe, dừa tươi hữu cơ Việt Nam liên tục ghi nhận mức tiêu thụ tăng trưởng mạnh. Chỉ trong 3 năm gần đây, nhu cầu nhập khẩu đã tăng bình quân 15-20%/năm, mở ra nhiều cơ hội cho ngành dừa.

Tuy nhiên, cơ hội luôn song hành với thách thức. Thực tế cho thấy, tình trạng xuất khẩu ồ ạt dừa tươi sang thị trường Trung Quốc đã khiến nhiều doanh nghiệp chế biến trong nước rơi vào cảnh thiếu hụt nguyên liệu, thậm chí hoạt động cầm chừng. Cạnh tranh quốc tế cũng ngày càng gay gắt, đặc biệt là với Thái Lan, quốc gia đi trước Việt Nam về giá thành sản xuất và công nghệ chế biến.

Bên cạnh đó, chuỗi giá trị ngành dừa trong nước vẫn còn nhiều bất cập, nhất là ở khâu chế biến sâu và đa dạng hóa sản phẩm, khiến khả năng gia tăng giá trị và sức cạnh tranh còn hạn chế.

Anh Nguyễn Văn Tiến - Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp Dừa Việt 78, lột vỏ dừa

TS. Trần Minh Hải - Phó Hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn, cho rằng, chìa khóa để nâng cao năng lực xuất khẩu trái cây nói chung, trong đó có dừa, chính là mô hình HTX. “Doanh nghiệp nên liên kết thông qua HTX để quản lý mã vùng trồng, tổ chức vùng nguyên liệu và kiểm soát sản lượng. HTX không chỉ là đầu mối kỹ thuật mà còn là đối tác chiến lược về logistics và chất lượng sản phẩm” - TS. Trần Minh Hải nhấn mạnh.

Theo TS. Trần Minh Hải, một xu hướng mới đang hình thành khi các vùng trồng dừa lấy nước quy mô lớn dịch chuyển dần về Đông Nam Bộ và Tây Nguyên, thay vì chỉ tập trung ở Đồng Tháp hay Vĩnh Long. Nhiều vùng trồng tại đây có diện tích từ 30-50ha, đã được cấp mã số vùng trồng, đủ điều kiện cung ứng ổn định cho xuất khẩu. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý sự khác biệt căn bản giữa dừa uống nước và dừa lấy dầu. Nếu lựa chọn giống không phù hợp hoặc thu hoạch không đúng thời điểm, nước dừa có thể bị biến chất trong quá trình vận chuyển quốc tế, gây rủi ro lớn cho doanh nghiệp.

Song song với hướng đi xuất khẩu, TS. Trần Minh Hải cũng giới thiệu một mô hình tiêu thụ nông sản sáng tạo ngay trong nước: tổ chức xe hàng chở trái cây loại 2 từ vùng nguyên liệu lên bán trực tiếp tại các khu chung cư ở TP.Hồ Chí Minh. Mỗi chuyến xe chở khoảng 3 tấn dừa và trái cây khác, thường tiêu thụ hết chỉ trong 1-2 giờ. Cách làm này không chỉ giúp giải phóng hàng tồn, giảm áp lực cho nông dân mà còn mở ra kênh xúc tiến thương mại hiệu quả, có thể kết hợp với thương mại điện tử khi được hỗ trợ bao bì, mẫu mã từ Sở Công Thương địa phương.

Có thể thấy, việc xuất khẩu dừa tươi của Việt Nam đang đứng trước những cơ hội rất lớn, nhưng để rộng đường tiến ra thị trường toàn cầu, ngành dừa cần sớm hoàn thiện chuỗi giá trị, gắn kết chặt chẽ hơn giữa doanh nghiệp - HTX - nông dân. Khi đó, trái dừa Việt Nam mới thật sự có chỗ đứng vững chắc và bền lâu trên "bàn tiệc" quốc tế./.

Giữa những hàng dừa xanh mướt trên vùng đất nắng gió Tây Ninh, anh Nguyễn Văn Tiến - Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Dừa Việt 78, đang viết nên câu chuyện mới cho nông sản quê hương. Không chỉ dừng ở việc bán dừa tươi, HTX đã tạo dựng thương hiệu “Dừa gọt Tây Ninh”, tiên phong gắn mã QR cho từng trái, mở ra hành trình đưa trái dừa địa phương vươn ra thị trường lớn".

Hoàng Yến - Trần Trung - Trần Phi