Nỗi lo IS trỗi dậy tại Trung Ðông và châu Phi
Theo các quan chức Liên Hiệp Quốc (LHQ), tổ chức tự xưng Nhà nước Hồi giáo (IS) đang thể hiện sức mạnh mới ở Syria, thu hút các chiến binh và tăng cường các cuộc tấn công. Điều này làm gia tăng bất ổn tại một quốc gia vẫn đang quay cuồng kể từ khi chính quyền Bashar al-Assad sụp đổ.
IS vẫn còn ảnh hưởng ở một số quốc gia Trung Ðông. Ảnh: CPA Media
IS vẫn chưa đáng sợ như thời kỳ đỉnh cao một thập niên trước, khi chúng kiểm soát miền Đông Syria và phần lớn miền Bắc Iraq, song các chuyên gia cảnh báo nhóm phiến quân dòng Sunni này có thể tìm ra cách giải thoát hàng ngàn chiến binh đang bị giam giữ trong các nhà tù do Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) canh gác.
Khoảng 9.000-10.000 chiến binh IS cùng 40.000 thành viên gia đình của họ bị giam giữ ở Đông Bắc Syria, nơi cũng đang chứng kiến tình trạng bạo lực gia tăng. Trong khi đó, nhân lực của SDF, do người Kurd lãnh đạo, đang bị kéo căng bởi giao tranh với các nhóm dân quân thân Thổ Nhĩ Kỳ.
Việc các tù binh IS trốn thoát không chỉ gia tăng quân số IS mà còn trở thành một công cụ tuyên truyền. “Viên ngọc quý của IS vẫn là các nhà tù và trại tập trung. Đó là nơi có những chiến binh dày dạn kinh nghiệm trận mạc”, Colin Clarke, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu của công ty tình báo Soufan Group, nhận định. Nếu xảy ra vượt ngục, ngoài sức mạnh mà các tù binh tiếp thêm cho IS, thì giá trị tuyên truyền thuần túy sẽ phục vụ cho nỗ lực tuyển mộ của nhóm trong nhiều tháng.
Nỗi lo về “quả bom nổ chậm” xuất hiện giữa lúc các quan chức tình báo hàng đầu của Mỹ đã trình lên Quốc hội bản đánh giá mối đe dọa toàn cầu thường niên vào tháng rồi. Tài liệu kết luận rằng IS sẽ tìm cách lợi dụng sự sụp đổ của chính quyền Assad để giải thoát tù nhân và khôi phục khả năng lập kế hoạch cũng như thực hiện các cuộc tấn công.
Cuối năm ngoái, Mỹ tuyên bố quân đội nước này đã tăng gấp đôi số lượng bộ binh ở Syria, lên 2.000 người. Toán quân này chủ yếu đóng ở phía Đông Bắc, hỗ trợ SDF. Nhiều cuộc không kích vào các cứ điểm của IS ở sa mạc Syria trong vài tháng qua dường như đã làm giảm bớt mối đe dọa tiềm tàng trên.
Tuy nhiên, Tổng thống Donald Trump hoài nghi sâu sắc về việc duy trì lính Mỹ ở Syria, trong bối cảnh giới chuyên gia lo ngại rằng sự hội tụ các diễn biến khác tại đất nước bất ổn này có thể giúp IS càng dễ dàng tái hợp hơn.
Tình trạng bạo lực liên quan giáo phái hồi tháng 3 đã khiến hàng trăm dân thường thiệt mạng, cho thấy chính quyền mới ở Syria không kiểm soát được một số lực lượng trên danh nghĩa nằm dưới sự chỉ huy của mình.
Mặc dù hiện không còn kiểm soát nhiều vùng lãnh thổ, IS vẫn đang phát tán hệ tư tưởng cực đoan của mình thông qua các nhóm bí mật và “chân rết” trong khu vực.
Năm ngoái, nhóm này đứng sau các vụ tấn công đẫm máu ở Iran, Nga và Pakistan. Tại Syria, IS đã nhận trách nhiệm gây ra 294 vụ tấn công, tăng so với 121 vụ trong năm 2023.
Vào năm 2024, ước tính có tới 6.000 chiến binh IS ở Afghanistan, 3.000 chiến binh trên khắp Syria và Iraq, 2.000-3.000 tay súng tại các nước Tây Phi gồm Mali, Burkina Faso và Niger.
| Kể từ năm 2020, Pháp đã rút quân khỏi Mali, Burkina Faso và Niger sau khi các nhà lãnh đạo quân sự tại những nước này hủy các thỏa thuận quốc phòng lâu đời. Năm 2025, Pháp cũng có kế hoạch rút quân khỏi Bờ Biển Ngà, Senegal và Chad. Tổ chức Dữ liệu sự kiện xung đột vũ trang và địa điểm (ACLED) đánh giá IS ở vùng Sahel đã khai thác khoảng trống do lực lượng Pháp rút khỏi khu vực biên giới 3 nước giữa Mali, Niger và Burkina Faso. Nhóm phiến quân này hiện là một trong những “tác nhân vũ trang bạo lực và tích cực nhất” trong khu vực. Trong khi đó, sự hiện diện của IS tại Somalia vẫn nhỏ hơn so với đối thủ Al-Shabaab. Nhưng tổ chức nghiên cứu Crisis Group cảnh báo rằng nhánh IS tại Somalia đang là “một phần quan trọng trong mạng lưới toàn cầu của nhóm thánh chiến”. Nguyên nhân là vì thủ lĩnh IS tại Somalia, Abdulqadir Mumin đã trở thành nhân vật chủ chốt trong giới chóp bu toàn cầu của IS và nhánh này cũng giữ vai trò trung tâm hậu cần, tài chính quan trọng cho mạng lưới toàn cầu và châu Phi của IS. |
HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)
